Καμήλα από ξύλινο σκελετό, πολύχρωμα κιλίμια, φούντες, χάντρες και δύο… άντρες. Είναι το χαρακτηριστικό έθιμο που αναβιώνετε κάθε χρόνο στο Δήμο Φερών την Καθαρά Δευτέρα.
Χιλιάδες επισκέπτες έχουν την ευκαιρία κάθε χρόνο να απολαύσουν μοναδικές και πρωτότυπες εκδηλώσεις αυθεντικής και παραδοσιακής μορφής και περιεχομένου, στον τόπο όπου λατρεύτηκε με πάθος ο Διόνυσος και αφιερώθηκαν σ' αυτόν πλήθος τελετών, μεταφέρθηκαν από τα βάθη των αιώνων στο σήμερα έθιμα που έχουν σχέση με τη λατρεία του Διόνυσου, της θεάς Γης - της φύσης - της γονιμότητας, στη Θράκη.
Οι πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης - γεωργοί και ποιμένες - μαζί με τα λίγα υπάρχοντά τους έφεραν μαζί τους το δικό τους τρόπο ζωής, τα ήθη και τα έθιμα. Ένα από αυτά είναι και το έθιμο «της καμήλας».
Ένας παλιός καμηλιέρης διηγείται:
«Την καμήλα έμαθα να την κατασκευάζω από τον πατέρα μου που ήταν και αυτός καμηλιέρης. Πολλές μέρες πιο μπροστά στη γειτονιά που ετοιμάζονταν η καμήλα είχε κίνηση, ζωή. Ψήναμε μεζέδες, πίναμε κρασί, η γκάιντα έπαιζε και εμείς όλοι σκεπτόμασταν και προσπαθούσαμε να κάνουμε την καμήλα καλύτερη από πέρσι. Ετοιμάζαμε τον ξύλινο σκελετό - το κεφάλι το προσέχαμε ιδιαίτερα - και βάζαμε όλη την τέχνη μας ώστε να μοιάζει με της καμήλας.
Την Καθαρή Δευτέρα σκεπάζαμε τον ξύλινο σκελετό της καμήλας με πολύχρωμα κιλίμια - φούντες -χάντρες, έμπαιναν κάτω από δύο άντρες, βάζαμε πάνω τον καρνάβαλο, δύο καμηλιέρηδες ο ένας με τη γυναίκα του, ο γκαϊντατζής και ο οδηγός με το γαϊδουράκι και παίρναμε τους δρόμους.
Στη διαδρομή η καμήλα ζωηρή με το μεγάλο της στόμα άρπαζε ό, τι της άρεσε και ό, τι της κερνούσαν. Πλήθος μεταμφιεσμένων με τολμηρές χειρονομίες, πειράγματα και τραγούδια συμπλήρωναν το σκηνικό.
Ο ένας καμηλιέρης σε κάποια στιγμή σκότωνε τον αντίπαλο του, εκείνος όμως ξαφνικά ξαναζωντάνευε. Η αιώνια αναπαράσταση της ζωής και του θανάτου. Του σπόρου που πέφτει στη γη και βλασταίνει με τρόπο μαγικό.
Στο τέλος κρεμούσαν την καμήλα τιμωρώντας την για τα αγαθά που έκλεψε, εκδικούμενοι μ' αυτόν τον τρόπο τον Τούρκο κατακτητή για την άγρια φορολογία. Όλοι μαζί κατέληγαν στην πλατεία Δημοκρατίας (Βουλγαρίδη) και γλεντούσαν ως το πρωί.
Σ' όλη αυτή τη διαδικασία με αποκορύφωμα το γλέντι ακούονταν τραγούδια, στίχοι με ποιητικό πλούτο. Στα δύσκολα εκείνα χρόνια των διωγμών και της τούρκικης καταπίεσης τα έθιμα έδιναν λίγη χαρά στους καταπιεσμένους Έλληνες. Όπως σ' όλα τα έθιμα έτσι και στο έθιμο της καμήλας έχουμε την αναπαράσταση της σποράς, της βλάστησης, της δημιουργίας της ΖΩΗΣ».
«Την καμήλα έμαθα να την κατασκευάζω από τον πατέρα μου που ήταν και αυτός καμηλιέρης. Πολλές μέρες πιο μπροστά στη γειτονιά που ετοιμάζονταν η καμήλα είχε κίνηση, ζωή. Ψήναμε μεζέδες, πίναμε κρασί, η γκάιντα έπαιζε και εμείς όλοι σκεπτόμασταν και προσπαθούσαμε να κάνουμε την καμήλα καλύτερη από πέρσι. Ετοιμάζαμε τον ξύλινο σκελετό - το κεφάλι το προσέχαμε ιδιαίτερα - και βάζαμε όλη την τέχνη μας ώστε να μοιάζει με της καμήλας.
Την Καθαρή Δευτέρα σκεπάζαμε τον ξύλινο σκελετό της καμήλας με πολύχρωμα κιλίμια - φούντες -χάντρες, έμπαιναν κάτω από δύο άντρες, βάζαμε πάνω τον καρνάβαλο, δύο καμηλιέρηδες ο ένας με τη γυναίκα του, ο γκαϊντατζής και ο οδηγός με το γαϊδουράκι και παίρναμε τους δρόμους.
Στη διαδρομή η καμήλα ζωηρή με το μεγάλο της στόμα άρπαζε ό, τι της άρεσε και ό, τι της κερνούσαν. Πλήθος μεταμφιεσμένων με τολμηρές χειρονομίες, πειράγματα και τραγούδια συμπλήρωναν το σκηνικό.
Ο ένας καμηλιέρης σε κάποια στιγμή σκότωνε τον αντίπαλο του, εκείνος όμως ξαφνικά ξαναζωντάνευε. Η αιώνια αναπαράσταση της ζωής και του θανάτου. Του σπόρου που πέφτει στη γη και βλασταίνει με τρόπο μαγικό.
Στο τέλος κρεμούσαν την καμήλα τιμωρώντας την για τα αγαθά που έκλεψε, εκδικούμενοι μ' αυτόν τον τρόπο τον Τούρκο κατακτητή για την άγρια φορολογία. Όλοι μαζί κατέληγαν στην πλατεία Δημοκρατίας (Βουλγαρίδη) και γλεντούσαν ως το πρωί.
Σ' όλη αυτή τη διαδικασία με αποκορύφωμα το γλέντι ακούονταν τραγούδια, στίχοι με ποιητικό πλούτο. Στα δύσκολα εκείνα χρόνια των διωγμών και της τούρκικης καταπίεσης τα έθιμα έδιναν λίγη χαρά στους καταπιεσμένους Έλληνες. Όπως σ' όλα τα έθιμα έτσι και στο έθιμο της καμήλας έχουμε την αναπαράσταση της σποράς, της βλάστησης, της δημιουργίας της ΖΩΗΣ».
Έτσι κάθε χρόνο στις Φέρες αναβιώνετε αυτό το παλιό έθιμο καθώς επίσης διοργανώνονται επιπλέον εκδηλώσεις που αφορούν όλες τις ηλικίες, όπως το παιχνίδι του «Κρυμμένου Θησαυρού», ο διαγωνισμός κατασκευής χαρταετού και μάσκας, Μασκέ Παιδικό Πάρτι, και μεγάλη, φυσικά, παρέλαση με συμμετοχή αρμάτων και πεζών τμημάτων, τα οποία ετοιμάζονται, εδώ και ενάμιση μήνα, με ιδιαίτερα αυξημένη εφέτος τη συμμετοχή δημοτών, και θεματολογία ορμώμενη από τα υπέροχα του καθημερινού βίου…
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
