Την Καθαρά Δευτέρα λίγο πολύ, όλοι ξέρουμε ότι καθαρίζουμε το σώμα και την ψυχή μας από τις ακολασίες της αποκριάς, για να προετοιμαστούμε για την Ανάσταση.
Γνωστά έθιμα της ημέρας: η λαγάνα, τα τουρσιά, η φασολάδα, τα χταποδοκαλαμαρομυδογάριδο οστρακοειδή και μαλάκια εν ολίγοις, ο χαλβάς και ο χαρταετός.
Κάτι που ίσως δε γνωρίζουμε, είναι η δύναμη που πρόσδιδαν στην ημέρα αυτή για να κάνουν τις «μαντείες» τους.
Η Σαρακοστοκουλούρα, μια κουλούρα με προζύμι που ζύμωναν τα μακαρόνια της Αποκριάς, την ψήνουν σε μια γωνιά και το πρωί της Καθαρά Δευτέρας την κυλούνε, είναι μια «μαντεία» που συνήθιζαν στο Βασιλίτσι Πυλίας. Αν πάει δεξιά, θα πάει καλά το σπίτι, αν κάνει αριστερά, θα είναι δύσκολα για το εισόδημα και για τις γέννες.
Το κάλεσμα ή προσκάλεσμα ή δέσιμο της Μοίρας, γίνεται το βράδυ της Καθαρής Δευτέρας. Η ανύπαντρη κοπέλα τυλίγει στη μέση της ένα χρυσό μαντήλι, στις άκρες του οποίου δένει τρεις κόμπους και λέει: «Αγία Δευτέρα βγαίνοντας, αγία τρίτη μπαίνοντας, αγία Τετράδ’ αληθινή όπου σε στέλνω να διαβείς… τη Μοίρα μου να πας να βρεις, να’ ρθει απόψε να μου ειπεί ποιον άντρα θέλα πάρω».
Η αρμυροκουλούρα, είναι μια κουλούρα φτιαγμένη από αλεύρι κλεμμένο από τρία σπίτι απίκραντα ή μονοστέφανα και αλάτι. Τη ζυμώνει μια παρθένα, ανάποδα. Δηλαδή, την πλάθει με τα χέρια πίσω στην πλάτη.
Η μια παράδοση λέει ότι ψήνουν τρεις και κόβουν ένα κομμάτι από κάθε μια. Το ένα το τρώνε, το άλλο το πετάνε στη σκεπή, να έχει αντικριστά τον ήλιο και το άλλο το βάζουν κάτω από το μαξιλάρι για να δουν στον ύπνο τους, ποιον θα παντρευτούν.
Μια άλλη παράδοση λέει, ότι από τη ζύμη της αρμυλοκουλούρας φτιάχνουν όλα τα γράμματα της αλφαβήτου, τα ψήνουν κι αυτά μαζί με την κουλούρα, τα βάζουν όλη την νύχτα κάτω από τα αστέρια και κάνουν τις «μαντείες» τους.
Άλλες δεισιδαιμονικές συνήθειες της ημέρας αυτής είναι: να μην πιάνουν μαχαίρι, να μην κόβουν τίποτα για να μην τους κόψουν τα ποντίκια τα «γεννήματα», να τρώνε μια μπουκιά από τη Σαρακοστοκουλούρα για να κουμπώσουν (να μην τους πιάσει η Σαρακοστή νηστικούς), να καθαρίζουν την κουζίνα και να πλένουν τα ταψιά οι νοικοκυρές για να τα έχουν έτοιμα για τη Λαμπρή, κ.α.
Καλή Σαρακοστή
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
