Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 2012

Ο «Μπέης» του Διδυμότειχου


Στο Καρναβάλι του Διδυμότειχου κεντρικό πρόσωπο και πηγή της θεματολογίας είναι ο «Μπέης», μια φιγούρα που αναπαριστά την τουρκική κατοχή και τις δυσκολίες της εποχής εκείνης. Έχει έντονο σατυρικό και διονυσιακό στοιχείο.


Ο Μπέης, που σημαίνει άρχοντας των σκυλιών, όπως αποκαλούσαν οι Τούρκοι τους σκλαβωμένους Έλληνες, περιφέρεται καβάλα σε γαϊδουράκι. Ο Μπέης είναι ένας ώριμος άντρας με μουστάκι, ντυμένος με «γούνα», βαμμένος με κοκκινάδι, πολλά στολίδια, μαύρο φέσι, μπότες και φέρει μαζί του ραβδί, πιστόλια και ναργιλέ,  περιτριγυρισμένος από τους σωματοφύλακες, «τους ζαπτιέδες του» και το χαρέμι του…
Με συμπεριφορά δυνάστη ο Μπέης ρυθμίζει τις κρατικές, διοικητικές και δικαστικές υποθέσεις, βάζει τα χαράτσια του και δικάζει τους ανυπόταχτους μέχρι να αφήσουν τον παρά να πέσει. Βασικά στελέχη της «παρδαλής» συντροφιάς εκτός από το χαρέμι και τους σωματοφύλακες, είναι ο Σεΐζης στο ρόλο του υπασπιστή του Μπέη, ο Γιατρός με τον Νοσοκόμο του ΕΣΥ, ο Τσιφούτης με τις «κομπίνες» και το εμπόριο, η Τσιγκάνα στο γνωστό της ρόλο και τα Ζούζουλα, εκπρόσωποι του αόρατου κόσμου των φαντασμάτων. Ακολουθούν,  το Γύφτικο Ζευγάρι, χωριανοί, τσολιάδες, κλόουν, αρκούδες, μαμούδια και  γορίλες με τους μάνατζέρ τους,  μουσικοί, η  γκαστρωμένη χωριανή, η φεμινίστρια γυναίκα τέλος, η πέτρα του σκανδάλου στο ρόλο της αποκάλυψης υψηλών προσώπων.


«Το ψάρι βρωμάει  από το κεφάλι του κι αν σε αδικήσει ο δικαστής σε ποιον να βρεις το χαμένο δίκιο σου;» ρωτάνε οι χωριανοί.  Η γυναίκα διαβάζει τον φεμινιστικό της λόγο, μετά ξεγεννά κι επάνω στη γέννα αποκαλύπτει πως το παιδί της το γέννησε από τον Μπέη.  Ο Μπέης αναγκάζεται να παραδεχτεί την πατρότητα και παίζει τον τελευταίο του ρόλο. Διαβάζει στο Κοράνι του, τον επίκαιρο σατιρικό του λόγο και στη συνέχεια, στο ρόλο της σποράς, οργώνει με δύο από τις γυναίκες του στο ζυγό, «σπέρνοντας»  συγχρόνως κι ευχές.
Μετά ο Μπέης το ρίχνει στο χορό. Πάνω στο χορό, ένας τσολιάς βάζει φωτιά στο στέμμα του Μπέη κι ο δυνάστης πέφτει. Ο κόσμος πανηγυρίζει το λυτρωμό του με χορούς παλλαϊκούς, ενώ οι φιγούρες κουρασμένες, μια – μια αρχίζουν ν’ αποχωρούν.
Μόλις τελειώσει η «γύρα» του Μπέη, γίνεται αναπαράσταση του οργώματος και του θερισμού  από τους γεωργούς. Στην συνέχεια, πραγματοποιείται η «γαϊδουροδρομία» και «ρωμαϊκή πάλη».
Μετά την ολοκλήρωση της ρωμαϊκής πάλης στο Μεσοχώρι, ο κόσμος μαζεύεται στις ταβέρνες, και μαζί με το προσωπικό του Μπέη, πίνει και διασκεδάζει με παραδοσιακά όργανα της περιοχής.

Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος- Παιδαγωγός