Ένα από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν...
την Πρωτοχρονιά, είναι το
κόψιμο της βασιλόπιτας.
Στην αρχαιότητα υπήρχε το έθιμο του εορταστικού άρτου, τον οποίο σε μεγάλες
αγροτικές γιορτές οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στους θεούς. Τέτοιες γιορτές
ήταν τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια. Στα Κρόνια (εορτή του θεού Κ(Χ)ρόνου, που
λατρεύονταν στην Ελλάδα και στα Σατουρνάλια (Saturnalia) της Ρώμης, έφτιαχναν
γλυκά και πίττες, μέσα στα οποία έβαζαν νομίσματα και σε όποιον τύχαινε το
κομμάτι, ήταν ο τυχερός της παρέας...
Το ποιες είναι οι ρίζες της και γιατί συμβαίνει αυτό την 1η του έτους, θα
σας το πω με μια ιστορία, που συνέβη πριν από εκατοντάδες χρόνια, περίπου 1500,
στην Καισάρεια, την πόλη της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία
Εκεί ο Μέγας Βασίλειος ήταν ο δεσπότης και ζούσε αρμονικά με τους
συνανθρώπους του, με αγάπη, κατανόηση και αλληλοβοήθεια.
Κάποια μέρα, ένας αχόρταγος στρατηγός-τύραννος της περιοχής, με θράσος και
θυμό, ζήτησε να του δοθούν όλοι οι θησαυροί της πόλης και ό, τι άλλο πολύτιμο
υπήρχε, αλλιώς θα την πολιορκούσε για να την κατακτήσει και να την λεηλατήσει.
Ο Μέγας Βασίλειος ολόκληρη τη νύχτα προσευχόταν για να σωθεί η πόλη.
Ξημέρωσε η νέα μέρα και ο στρατηγός αποφασισμένος με το στρατό του
περικύκλωσε αμέσως την Καισάρεια. Μπήκε με την ακολουθία του και ζήτησε να δει
το Δεσπότη, ο οποίος βρισκόταν ακόμα στο ναό και προσευχόταν.
Ο Μέγας Βασίλειος του είπε ότι οι άνθρωποι της πόλης του δεν είχαν τίποτε
άλλο πέρα από πείνα και φτώχια. Ο στρατηγός θύμωσε ακόμα περισσότερο και άρχισε
να τον απειλεί, λέγοντας του ότι θα τον εξορίσει ή κι ακόμη μπορεί να τον
σκοτώσει.
Οι χριστιανοί της Καισάρειας, που αγαπούσαν πολύ το Δεσπότη τους, θέλησαν
να τον βοηθήσουν. Έτσι μάζεψαν ό, τι χρυσαφικά είχαν και του τα πρόσφεραν. Στο
μεταξύ ο ανυπόμονος στρατηγός διέταξε αμέσως το στρατό του να επιτεθεί στο
φτωχό λαό της πόλης.
Ο Μέγας Βασίλειος, για μια ακόμα φορά προσευχήθηκε και μετά παρουσίασε στο
στρατηγό ό, τι χρυσαφικά είχε μαζέψει μέσα σε ένα σεντούκι.
Τη στιγμή όμως που ο στρατηγός πήγε να ανοίξει το σεντούκι, με το που
ακούμπησε τα χέρια του πάνω στα χρυσαφικά, έγινε ένα θαύμα. Μια λάμψη και
αμέσως μετά ένας λαμπρός καβαλάρης όρμησε με το στρατό του επάνω στον σκληρό
στρατηγό και τους δικούς του και τους αφάνισαν. Ο λαμπρός καβαλάρης ήταν ο
Άγιος Μερκούριος και στρατιώτες του οι άγγελοι.
Έτσι σώθηκε η πόλη της Καισάρειας. Ο Μέγας Βασίλειος, βρέθηκε σε δύσκολη θέση,
γιατί έπρεπε να μοιράσει τα χρυσαφικά στους κατοίκους της πόλης, δίκαια.
Μετά από προσευχή, κάλεσε τους διακόνους και τους βοηθούς του και τους είπε
να ζυμώσουν ψωμάκια. Μέσα στο καθένα θα έβαζαν και λίγα χρυσαφικά. Όταν αυτά
ετοιμάστηκαν, τα μοίρασε σαν ευλογία στους κατοίκους της πόλης.
Ήταν λοιπόν ένα ξεχωριστό ψωμάκι, «η βασιλόπιτα», που έφερε στους ανθρώπους
χαρά κι ευλογία μαζί.
Από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη βασιλόπιτα με το φλουρί μέσα, την πρώτη
μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου, για να μας θυμίζει την αγάπη και
την καλοσύνη αυτού του Άγιου ανθρώπου.
Στις μέρες μας, στην πλειοψηφία τους οι Έλληνες κόβουν την Βασιλόπιτα
αμέσως μετά την αλλαγή του χρόνου. Σε μερικές όμως, περιοχές της Ελλάδας η
Βασιλόπιτα κόβεται στο μεσημεριανό τραπέζι, ανήμερα του Αγίου Βασιλείου την 1η
μέρα του χρόνου. Το εθιμοτυπικό, εντούτοις παραμένει το ίδιο.
Ο νοικοκύρης την σταυρώνει τρεις φορές με ένα μαχαίρι και μετά αρχίζει να
κόβει τα κομμάτια. Το πρώτο είναι του Χριστού, το δεύτερο της Παναγίας, το τρίτο
του Αγίου Βασιλείου, το τέταρτο του σπιτιού και ακολουθούν τα κομμάτια των
μελών της οικογένειας με σειρά ηλικίας. Κατόπιν ακολουθεί ένα τελευταίο
κομμάτι, αυτό του φτωχού. Σε κάποιες περιοχές, κυρίως αγροτικές, κόβονται και
δύο κομμάτια επιπλέον. Ένα για τα ζώα και ένα για τα σπαρτά.
Όποιος βρει στο κομμάτι του το κρυμμένο φλουρί θεωρείται ο τυχερός της
χρονιάς και συνήθως μαζί με το φλουρί ο νοικοκύρης του δίνει ένα δώρο ή ένα
χρηματικό ποσό. Αν το φλουρί πέσει στα κομμάτια του Χριστού, της Παναγίας ή του
Αγίου Βασιλείου, το ποσό αυτό δίνεται στην εκκλησία, ενώ αν πέσει στο κομμάτι
του φτωχού το ποσό δίνεται σε κάποιον ζητιάνο.
Εύχομαι το φλουρί της δική σας βασιλόπιτας, να φέρει σε σας και την
οικογένειά σας, 2018 δώρα και να τα μοιραστείτε δίκαια.
Καλή Χρονιά
Καλλιόπη Γραμμένου
by
aylogyros news
