Η
«διαταραχή άγχους ασθένειας» ανήκει στις διαταραχές...
σωματικών συμπτωμάτων
σύμφωνα με το Διαγνωστικό Εγχειρίδιο DSM-V και χαρακτηρίζεται από την
μεγιστοποίηση συνηθισμένων σωματικών ενοχλημάτων και την δημιουργία φόβου ότι
το άτομο πάσχει από κάποια ασθένεια.
Το άτομο
"βασανίζεται" έντονα από ανησυχία μήπως υποφέρει από κάποια πάθηση
παρά τις ιατρικές διαβεβαιώσεις για το αντίθετο & τον εκτεταμένο κύκλο
ιατρικών εξετάσεων στον οποίον υποβάλλεται αναίτια.
Προσωρινά...
μπορεί να
καθησυχαστεί από τις ιατρικές γνώμες ωστόσο... μόλις εμφανιστεί κάποιο σωματικό
σύμπτωμα άνευ σημασίας ξεκινά νέος
κύκλος άγχους, εξετάσεων και ιατρικών επισκέψεων.
Για
παράδειγμα:
ένα σφίξιμο
στο στήθος ή ταχυκαρδία μπορεί να αποτελεί ένδειξη "καρδιακού
επεισοδίου" ενώ - οι κεφαλαλγίες μπορεί να εκληφθούν ως σύμπτωμα -
καρκίνου στον εγκέφαλο από το άτομο που υποφέρει από... «υποχονδρίαση».
[...Τα ποσοστά επικράτησης της διαταραχής
άγχους ασθένειας στο γενικό πληθυσμό κυμαίνονται μεταξύ 4%-9% των ασθενών που
εισέρχονται στα νοσοκομεία, ενώ το φύλο δε φαίνεται πως είναι παράγοντας
προδιάθεσης, καθώς άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν τα ίδια ποσοστά. Η πορεία
της διαταραχής είναι χρόνια αν δεν αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη θεραπεία...]
Ο
φαύλος κύκλος των σκέψεων
Στην
«διαταραχή άγχους ασθένεις» η σκέψη, ότι: το άτομο έχει κάποια "σοβαρή πάθηση" ξεκινά κάποιες φορές
από την ερμηνεία σωματικών συμπτωμάτων ως ενδείξεις της πάθησης!
Έτσι λοιπόν
πολύ συχνά τα σωματικά συμπτώματα που βιώνει είναι "συμπτώματα
άγχους" (τρέμουλο,
εφίδρωση, ταχυκαρδία, κεφαλαλγίες, ενόχληση στο γαστρεντερικό σύστημα κτλ).
''Ο ίδιος τα ερμηνεύει ως πολύ... απειλητικά για την υγεία
του με αποτέλεσμα αυτή η σκέψη να εντείνει το άγχος του''
Το
πιο έντονο άγχος προκαλεί εντονότερα σωματικά συμπτώματα, τα οποία με τη σειρά
τους εντείνουν τις βασανιστικές σκέψεις και άρα το άγχος του ατόμου.
Δημιουργείται λοιπόν ένας "φαύλος κύκλος" που είναι δύσκολο να
διακοπεί χωρίς τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας.
Άλλες
καταστάσεις "τροφοδότησης" του φόβου & άγχους
είναι όταν
- το άτομο διαβάζει ή ακούει κάτι σχετικό με ασθένειες - και κυρίως όταν
πληροφορείται ότι κάποιος γνωστός του αρρώστησε ή πέθανε ξαφνικά (π.χ. από έμφραγμα ή εγκεφαλικό).
Επιπτώσεις...
Παρά την
απουσία οργανικής βάσης το άτομο που υποφέρει από την συγκεκριμένη διαταραχή
πράγματι αισθάνεται απειλή, φόβο και κλείνεται συχνά στον εαυτό του εφόσον
νιώθει ότι κανείς δεν καταλαβαίνει αυτό που περνάει. Η ασθένεια δεν υπάρχει
αλλά τα συναισθήματα που συνοδεύουν μια διάγνωση είναι υπαρκτά.
Επίσης και οι σωματικές ενοχλήσεις είναι
υπαρκτές αλλά η απόδοση τους σε κάποια ασθένεια είναι λανθασμένη.
Το άτομο
βασανίζεται καθημερινά & η λειτουργικότητά του εκπίπτει σε όλα τα επίπεδα.
Συχνά... δεν
κοιμάται επαρκώς από την ανησυχία και τις βασανιστικές σκέψεις, χάνει την όρεξή του, ζητά συνεχώς διαβεβαιώσεις ότι είναι καλά ενώ
καταναλώνει μεγάλο μέρος: της ενέργειάς του,
του χρόνουτου και
των πόρων του
(σε ιατρικές επισκέψεις & εξετάσεις).
Το
περιβάλλον
νιώθει
"ψυχική κόπωση & θυμό" από τη συμπεριφορά του καθώς δεν μπορεί να
καταλάβει «τι
τον/την έχει πιάσει και συμπεριφέρεται έτσι». Του εξηγούν την
κατάσταση και περιμένουν ότι θα την καταλάβει. Όντως συχνά καθησυχάζεται
προσωρινά αλλά δεν αργεί να εμφανιστεί μετά από λίγο πάλι... το άγχος (μήπως νοσεί από κάποια ασθένεια). Η
στάση του περιβάλλοντος ωθεί το άτομο - να μην μοιράζεται σταδιακά τις σκέψεις
του με τους δικούς του - ή
οδηγείται σε σύγκρουση μαζί τους...
Το
άτομο που υποφέρει από «διαταραχή άγχους της ασθένειας...»
δυσκολεύεται
σταδιακά να «επεξεργαστεί» τα συναισθήματά του κυρίως - τα μη ευχάριστα -
αλλά και να «συνδεθεί» ουσιαστικά με το περιβάλλον του. Η ενασχόλησή του
με την υγεία απορροφά όλη του την ενέργεια και το εμποδίζει να εξελιχθεί
ψυχοσυναισθηματικά στις διάφορες φάσεις της ζωής του.
Συνοσηρότητα
Τις
περισσότερες φορές ο ασθενής με διαταραχή άγχους ασθένειας πάσχει και από
κάποια άλλη ψυχική διαταραχή. Οι συνηθέστερες είναι οι αγχώδεις διαταραχές (π.χ. Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή,
Διαταραχή Πανικού, Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή και η κατάθλιψη. Η διαταραχή
πανικού και η "διαταραχή άγχους ασθένειας" μπορεί να συνυπάρχουν
καθώς και οι δύο έχουν σαν κοινό σημείο την τάση να παρερμηνεύονται με
καταστροφικό τρόπο σωματικές αισθήσεις.
Θεραπεία
Η διαταραχή
άγχους ασθένειας αντιμετωπίζεται είτε με
ψυχοθεραπεία "γνωσιακής-συμπεριφοριστικής κατεύθυνσης" είτε με
φαρμακευτική αγωγή (κάποιες φορές ενδείκνυται να γίνει συνδυασμός
και των δύο). Η ψυχοθεραπεία γνωσιακού τύπου κρίνεται αναγκαία καθώς το άτομο
χρειάζεται να ανακατασκευάσει τις
δυσλειτουργικές σκέψεις και ερμηνείες που δίνει στα σωματικά συμπτώματα
προκειμένου να απαλλαχθεί από το φαύλο κύκλο που αναφέραμε παραπάνω.
Επίσης είναι
πολύ σημαντικό να διερευνηθούν οι πιέσεις (εξωγενείς
και ενδογενείς) που νιώθει το άτομο καθώς και τα καταπιεσμένα
συναισθήματα, τα οποία «πυροδότησαν» την εμφάνιση της διαταραχής. Με τη
κατάλληλη επεξεργασία το άτομο μαθαίνει να επεξεργάζεται τα συναισθήματα του με
τέτοιο τρόπο που εξελίσσεται και ωριμάζει συναισθηματικά, κάτι που εμποδίζει
την επανεμφάνιση της διαταραχής.
Γράφει η Πουλημενέα Γεωργία -
Κλινική Ψυχολόγος / Ψυχολόγος Υγείας (MSc)
