Tα οφέλη του
διαβάσματος είναι αμέτρητα, από...
τη βελτίωση της ενσυναίσθησης και της
δημιουργικότητας μέχρι την αποτροπή της άνοιας.
Για όσους έχουμε
περάσει πολλές ώρες διαβάζοντας, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι πρόσφατες
έρευνες δείχνουν ότι το διάβασμα μπορεί να ωφελεί τόσο την ψυχική υγεία μας όσο
και τις διαπροσωπικές σχέσεις μας.
Ακολουθούν πέντε
ψυχολογικά οφέλη του διαβάσματος και τα αντίστοιχα επιστημονικά ευρήματα:
1. Το διάβασμα μάς κάνει
περισσότερο συμπονετικούς
Οι κατοπτρικοί
νευρώνες, οι οποίοι τίθενται σε λειτουργία στον εγκέφαλό μας όταν εμείς οι
ίδιοι εκτελούμε μια εργασία ή όταν παρακολουθούμε κάποιον άλλο να εκτελεί μία
εργασία, ανακαλύφθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Η ανακάλυψή τους οδήγησε
στην καλύτερη κατανόηση της νευροεπιστήμης της ενσυναίσθησης.
Έρευνα έδειξε ότι η
λογοτεχνική μυθοπλασία η οποία προσομοιάζει στην καθημερινότητά μας, αυξάνει
την ικανότητά μας για ενσυναίσθηση απέναντι τους άλλους. Οι συμμετέχοντες της
έρευνας διάβασαν είτε λογοτεχνικά είτε μη λογοτεχνικά βιβλία και όταν τελείωσαν
υπεβλήθησαν σε ένα τεστ ενσυναίσθησης. Όσοι είχαν διαβάσει λογοτεχνικά βιβλία
ανταποκρίθηκαν με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση.
Σύμφωνα με τον Κέιθ
Όατλει, καθηγητή γνωστικής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Τορόντο: Το πιο
σημαντικό χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους είναι ότι οι ζωές μας είναι
κοινωνικές. Η λογοτεχνία μπορεί να ενισχύσει καθώς και να βοηθήσει να
κατανοήσουμε την κοινωνική μας εμπειρία.
Συνεχίζει εξηγώντας:
Ένα λογοτεχνικό βιβλίο είναι ένα κομμάτι συνείδησης που μεταδίδεται από μυαλό
σε μυαλό. Όταν διαβάζουμε, ενστερνιζόμαστε ένα κομμάτι συνείδησης και το
κάνουμε δικό μας.
2. To διάβασμα μάς
κάνει περισσότερο ευέλικτους ψυχικά
Το διάβασμα ποίησης και
άλλων βιβλίων που κάνουν τον αναγνώστη να διερωτάται αναφορικά με το νόημα
τους, έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί συναρπαστικές αλλαγές στα μοτίβα εγκεφαλικής
δραστηριότητας. Σε μία μελέτη, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να βαθμολογήσουν
βιβλία με βάση την ποιητικότητά τους και κατά πόσο θα έπρεπε να επανεξετάζουν
το νόημά τους ενώ τα διάβαζαν. Στην ανάγνωση πιο πολύπλοκων βιβλίων, οι
εγκεφαλικές σαρώσεις έδειξαν αυξημένη δραστηριότητα σε σημαντικές περιοχές του
εγκεφάλου, καθώς και αυξημένη λογοτεχνική αντίληψη.
Όπως εξηγεί ένας από
τους ερευνητές, ο καθηγητής Φίλιπ Ντέιβις, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας για
την Ανάγνωση, τη Λογοτεχνία και την Κοινωνία στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ: Οι
έρευνες έδειξαν ότι η παρατεταμένη εμπειρία ανάγνωσης ποιημάτων, μπορεί να αυξήσει
την ψυχική ευελιξία μέσω της διαδικασίας επανεξέτασης του νοήματος και της
αποδοχής ενός νέου νοήματος.
Σύμφωνα με τον καθηγητή
Ντέιβις, η αυξημένη ψυχική ευελιξία επιτρέπει στους ανθρώπους να προσαρμόζουν
καλύτερα τις σκέψεις και τις συμπεριφορές τους στις εξελισσόμενες καταστάσεις,
καθώς όσοι έχουν μεγαλύτερη ψυχική ευελιξία είναι περισσότερο πιθανό να
αναζητούν νέες λύσεις, παρά να καθοδηγούνται από τη συνήθεια.
3. Το διάβασμα
βελτιώνει την ορθολογιστική σκέψη και τη δημιουργικότητα
Το διάβασμα έχει
συνδεθεί επανειλημμένα με τη δημιουργικότητα. Μια μελέτη βρήκε ότι μετά την
ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων, οι άνθρωποι έχουν μικρότερη ανάγκη για γνωστική
αποκοπή.
Σε αυτή τη μελέτη
ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να διαβάσουν είτε ένα δοκίμιο είτε μία σύντομη
ιστορία. Μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης αξιολογήθηκε η ανάγκη τους για
γνωστική αποκοπή. Οι αναγνώστες της σύντομης ιστορίας παρουσίασαν σημαντική
μείωση στην ανάγκη τους για γνωστική αποκοπή, σε σύγκριση με όσους είχαν
διαβάσει το δοκίμιο. Η επίδραση ήταν ιδιαίτερα έντονη στους συμμετέχοντες που
ήταν συστηματικοί αναγνώστες.
Αυτά τα ευρήματα
υποδεικνύουν ότι η ανάγνωση λογοτεχνικής μυθοπλασίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε
καλύτερες διαδικασίες για την επεξεργασία πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων και
αυτών για τη δημιουργικότητα, δηλώνει η Μέιτζα Τζίκιτς, συγγραφέας της μελέτης
κι καθηγήτρια ψυχολογίας με ειδίκευση στο πεδίο ανάπτυξης της προσωπικότητας
στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Η Τζίκιτς εξηγεί ότι
λόγω της διφορούμενης φύσης της μυθοπλασίας, οι αναγνώστες αποδέχονται πιο
εύκολα την αμφισημία, η οποία θεωρείται βασικός παράγοντας της
δημιουργικότητας. Όταν μπορείς να αναλογιστείς πολλές οπτικές, είναι ευκολότερο
να δεις νέες δυνατότητες, επισημαίνει.
4. Το διάβασμα ενισχύει
τη συνδεσιμότητα και τη λειτουργία του εγκεφάλου
Οι έρευνες δείχνουν ότι
οι ιστορίες έχουν τόσο ψυχολογική όσο και νευρολογική επίδραση στον εγκέφαλο.
Μια μελέτη στην οποία
οι συμμετέχοντες υπεβλήθησαν σε εγκεφαλική σάρωση πριν, κατά τη διάρκεια και
πέντε μέρες μετά την ανάγνωση μιας νουβέλας, βρήκε συνεχιζόμενες νευρολογικές
αλλαγές. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπήρχαν αλλαγές στην κατάσταση ανάπαυσης
του εγκεφάλου μετά το τέλος της ανάγνωσης της νουβέλας.
Ο Γκρέγκορι Μπερνς,
επικεφαλής της μελέτης και καθηγητής νευροεπιστημών, εξηγεί: Παρ’ όλο που οι
συμμετέχοντες δεν διάβαζαν τη νουβέλα κατά τη διάρκεια σάρωσης του εγκεφάλου
τους, φάνηκε να διατηρούν αυτή την υψηλή συνδεσιμότητα. Αυτό το αποκαλούμε
“επακόλουθη δραστηριότητα”, η οποία είναι σχεδόν παρόμοια με την μνήμη των
μυών.
Οι νευρολογικές αλλαγές
που βρήκαμε ότι συνδέονται με τα συστήματα σωματικών αισθήσεων και κίνησης,
δείχνουν ότι το διάβασμα μιας νουβέλας μπορεί να σας συνεπάρει τόσο ώστε να
“μεταφερθείτε” στο σώμα του πρωταγωνιστή. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι οι καλές
ιστορίες μπορούν να μας βάλουν στη θέση κάποιου άλλου, με τη μεταφορική έννοια.
Τώρα βλέπουμε ότι μπορεί να υπάρχει και κάποια βιολογική επίδραση.
5. Το διάβασμα μπορεί
να αποτρέψει την άνοια
Οι δραστηριότητες που
διεγείρουν τον εγκέφαλο όπως το διάβασμα, έχουν αποδειχθεί ότι αποτρέπουν την
πνευματική εξασθένιση καθώς και ασθένειες όπως η άνοια, ακόμη και η νόσος του
Αλτσχάιμερ.
Μία μελέτη βρήκε ότι οι
άνθρωποι οι οποίοι διαβάζουν σε μεγαλύτερη ηλικία, έχουν κατά 32% μικρότερη πιθανότητα
εξασθένισης των πνευματικών ικανοτήτων τους.
Το διάβασμα φαίνεται να
εισάγει τον εγκέφαλό μας σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή του διαλογισμού,
προκαλώντας στην υγεία μας τα ίδια οφέλη της βαθιάς χαλάρωσης και εσωτερικής
ηρεμίας. Οι τακτικοί αναγνώστες κοιμούνται καλύτερα, έχουν χαμηλότερα επίπεδα
στρες, υψηλότερη αυτοεκτίμηση και χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, από όσους δεν
διαβάζουν.
Αν το διάβασμα οδηγεί
στην υιοθέτηση καλύτερης συμπεριφοράς απέναντι στον εαυτό μας αλλά και στους
άλλους, αποτρέποντας παράλληλη την πνευματική εξασθένιση, τι άλλο κίνητρο
χρειαζόμαστε για να αρχίσουμε να διαβάζουμε ένα καλό βιβλίο;
Πηγή:
sacap.edu.za
Μελέτες:
1. Fiction: Simulation of Social Worlds
2. Opening the Closed Mind: The Effect of Exposure to
Literature on the Need for Closure
3. Short- and Long-Term Effects of a Novel on
Connectivity in the Brain
4. Life-span cognitive activity, neuropathologic
burden, and cognitive aging
Απόδοση: Έφη
Μεσιτίδου
Επιμέλεια:
PsychologyNow.gr
Πηγή:
psychologynow.gr , o-klooun.com
