Γαζέτα, μια λέξη με δύο πρόσωπα!!!

Η γαζέτα είναι μια λέξη με δύο σημασίες: αφενός είναι ένα χάλκινο νόμισμα μικρής αξίας, αφετέρου η εφημερίδα. Δάνειο από το ενετικό gazeta (ιταλικό gazetta). Προηγήθηκε από το νόμισμα, που κόπηκε στην Βενετία πρώτη φορά το 1539 σύμφωνα με...

την παραδοσιακή εξήγηση, το 1600 που κυκλοφόρησαν οι πρώτες εφημερίδες στην Βενετία, πουλιούνταν για μια γαζέτα, και γι’ αυτό ονομάστηκαν και οι εφημερίδες έτσι. Νόστιμο, αλλά τα σύγχρονα λεξικά έχουν επιφυλάξεις.

Στον ελληνόφωνο χώρο η λέξη μπήκε και με τις δύο σημασίες. Η Ιόνιος Πολιτεία έκοψε γαζέτες το 1801, όταν ανήκε στους Ρώσους και τους Οθωμανούς. Οι δύο σημασίες, νόμισμα και εφημερίδα, συνυπήρξαν για πολλές δεκαετίες πρώτη ξεθώριασε η σημασία του νομίσματος. Η  αντικατάσταση της γαζέτας από την εφημερίδα θεωρείται από τα επιτυχημένα παραδείγματα της καθαριστικής δράσης των λογίων κατά τον Τριανταφυλλίδη, η ευκολία της αντικατάστασης οφείλεται στο ότι έγινε σε μια εποχή που οι «γαζέτες» δεν είχαν πάρει ευρεία διάδοση.

Με την έννοια της εφημερίδας χρησιμοποιείται σπάνια και σήμερα άλλωστε, υπάρχουν πολλές ξενόγλωσσες εφημερίδες που έχουν την λέξη Γκαζέτα  στον τίτλο τους. Οι εκδότες εφημερίδων της Πόλης λέγονταν γαζετατζήδες, λέξη που απαθανάτισε ο Βάρναλης στον Εξαγνισμό, στην περιγραφή της καλής κοινωνίας: «γαζετατζήδες, γαλονάδες, μπαγκέρηδες με τον παρά …».

(Λέξεις που χάνονται, του Νίκου Σαραντάκου, από το ΒΗΜΑ)