Γιατί είναι σημαντικό να λέμε «όχι»;
Μαθαίνοντας να λέμε «όχι», θα αισθανθούμε πιο
ικανοί. Θα νιώσουμε ότι έχουμε τη δική μας γνώμη, ότι ακούμε τις επιθυμίες μας
και ότι οι άλλοι δεν μας επιβάλλονται, ότι δεν...
Όσο για τον φόβο της απόρριψης από τους άλλους,
πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι ακόμα και αν προσωρινά δημιουργηθεί δυσφορία
ή ένταση στη σχέση, αυτή μακροπρόθεσμα μπαίνει σε πιο στέρεη βάση, αφού
στηρίζεται στην ειλικρινή επικοινωνία και γίνεται πιο ισότιμη.
Μαθήματα διεκδίκησης
1. Κοντά στις επιθυμίες μου
Η νούμερο 1 σχέση την οποία πρέπει να φροντίζουμε
είναι η σχέση με τον εαυτό μας. Να γνωρίσουμε, δηλαδή, τις ανάγκες, τις
επιθυμίες και τα όριά μας και βάσει αυτών να αποφασίζουμε πότε θα λέμε «ναι»
και πότε «όχι».
2. Ιεράρχηση
Καταγράφουμε τα θέματα που δυσκολευόμαστε να
οριοθετήσουμε και τα ιεραρχούμε από το πιο απλό (π.χ. τη θέση που μας πήραν στο
ταμείο) στο πιο σύνθετο (π.χ. το να διεκδικήσουμε κάτι από το αφεντικό μας).
3. Γνωρίζοντας τις συνέπειες
Έχουμε ξεκάθαρη άποψη σχετικά με τον λόγο που
διεκδικούμε κάτι και είμαστε προετοιμασμένοι για τις συνέπειες της άρνησής μας.
Για παράδειγμα, αν αρνηθούμε την εξυπηρέτηση σε έναν φίλο, ίσως να έρθουμε
προσωρινά σε σύγκρουση μαζί του. Όσο πιο προετοιμασμένοι είμαστε, τόσο πιο
σταθεροί θα παραμείνουμε στο «όχι» μας.
4. Ρεαλιστική σκέψη
Συχνά δυσκολευόμαστε να πούμε «όχι» επειδή
θεωρούμε ότι στην περίπτωση άρνησης οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές.
Αποβάλλουμε από το μυαλό μας τις αγχωτικές σκέψεις και βλέπουμε τις ρεαλιστικές
κάθε φορά επιπτώσεις. Συνήθως, τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά από ό,τι
πιστεύουμε.
5. Διπλωματικός τρόπος άρνησης
Στηρίζουμε το «όχι» μας με επιχειρήματα ή
παρουσιάζουμε μια θετική πλευρά της κατάστασης πριν αρνηθούμε. Απαντάμε π.χ.
στον φίλο μας που μας κάλεσε για φαγητό: «Θα ήταν πολύ ωραίο να περάσουμε το
Σάββατο μαζί, αλλά δυστυχώς είμαι πολύ κουρασμένη για να βγω από το σπίτι». Ή
μπορούμε να κάνουμε μια εναλλακτική πρόταση, λέγοντας π.χ.: «Αν θέλεις, πάμε
για έναν καφέ την Κυριακή».
6. Θέλω χρόνο
Αισθανόμαστε εγκλωβισμένοι επειδή δεχτήκαμε να
κάνουμε κάτι το οποίο τελικά δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να κάνουμε. Νιώθουμε
ότι έχουμε εκτεθεί ή δεσμευτεί. Στην πραγματικότητα, όμως, έχουμε το δικαίωμα
να επανεξετάσουμε μια απόφασή μας. Μπορούμε, επίσης, να ζητάμε χρόνο πριν
απαντήσουμε, λέγοντας π.χ. στον φίλο μας που θέλει να δανειστεί το αυτοκίνητό
μας: «Θα το σκεφτώ και θα σου απαντήσω αύριο».
7. Επιβραβεύω τον εαυτό μου
Κάθε «όχι» -ακόμα και πολύ μικρό- που καταφέρνουμε
να πούμε είναι μια νίκη. Επιβραβεύουμε, λοιπόν, τον εαυτό μας και παίρνουμε
θάρρος για το επόμενο και υψηλότερο επίπεδο άρνησης.
Μπορώ να αλλάξω;
Πλησιάζω στο ταμείο του σουπερμάρκετ μετά από
πολύωρη αναμονή στην ουρά και ξαφνικά μια γυναίκα μού παίρνει τη σειρά. Το αίμα
ανεβαίνει στο κεφάλι, οι σφυγμοί μου αυξάνονται και το μυαλό μου κατακλύζουν
εκατομμύρια σκέψεις. «Δεν είναι δίκαιο. Περιμένω τόση ώρα», «Και αν μου φωνάξει
και γίνω ρεζίλι;», «Τι θα έλεγε η μητέρα μου αν με έβλεπε να αντιδρώ έτσι;».
Σύμφωνα με τη γνωσιακή ψυχοθεραπεία, ο τρόπος που
συμπεριφερόμαστε ή αισθανόμαστε πηγάζει από βαθύτερες αντιλήψεις σχετικά με το
τι είναι σωστό για εμάς, για τους άλλους, για τις εκάστοτε κοινωνικές
καταστάσεις. Όταν οι σκέψεις αυτές είναι υπερβολικές, τότε η συμπεριφορά μας
είναι δυσπροσαρμοστική. Μικρές αλλαγές στον τρόπο που διεκδικούμε πράγματα
καθημερινά μπορούν να μας βοηθήσουν να θέσουμε τα όριά μας.
Ωστόσο, οι αντιλήψεις αυτές είναι τόσο βαθιά
ριζωμένες, που χρειάζεται πολλή προσωπική δουλειά για να αλλάξουν. Η
ψυχοθεραπεία είναι ένας τρόπος να δουλέψουμε με τον εαυτό μας και σταδιακά να
καταφέρουμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας… (vita)
