Ο Απρίλιος, ή Απρίλης, ή Απρίλτς (Ποντιακά), είναι ο τέταρτος μήνας του
έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, ο όγδοος κατά το
Εκκλησιαστικό που αρχίζει τον Σεπτέμβριο, ο δεύτερος κατά το παλαιό ρωμαϊκό
ημερολόγιο, και ο δέκατος στο Αττικό Ημερολόγιο ο οποίος ονομάζονταν Μουνιχιών, ο οποίος έλαβε το
όνομά του απ’ τη γιορτή της Μουνιχίας Αρτέμιδος. Το ιερό της θεάς βρισκόταν
στον Πειραιά πάνω στο σημερινό λόφο του προφήτη Ηλία και σύμφωνα με την
παράδοση είχε χτιστεί από τον μυθικό ήρωα Μούνιχο.
Στα λατινικά ονομάζεται Aprilis από το λατινικό
Aprilius (ανοικτός) επειδή το μήνα αυτό ανοίγουν οι ανθοί των λουλουδιών.
Κάποιοι αποδίδουν το όνομα στην Αφρώ (μεταγενέστερη μορφή της Αφροδίτης),
επειδή οι Ρωμαίοι θεωρούσαν το μήνα αυτό αφιερωμένο σε αυτήν. Παράλληλα ήταν
αφιερωμένος και στο θεό Απόλλωνα, από τη λαϊκή ονομασία (Aperta) του οποίου
ίσως προήλθε και το όνομα του. Θαλλοφόρος και βασιλιάς της άνοιξης, θεωρείται ο
κατεξοχήν μήνας της εποχής αυτής.
Οι ψηφιδωτές παραστάσεις του, ιδιαίτερα στη Δύση,
τον συνδέουν με τη λατρεία της Αφροδίτης.
«Ο Απρίλιος έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα
λουλούδια»
Ο Απρίλιος και ο Μάιος κατέχουν στον κύκλο του
έτους την τελείως ανοιξιάτικη περίοδο του, το Μαγιάπριλο, όπως το λέει ο λαός,
που αποτελεί ένα ενιαίο χρονικό σύνολο με χαρακτηριστικά γνωρίσματα τη
βλάστηση, την ανθοφορία και τις μυρωδιές της φύσης.
Ο ελληνικός λαός
αποκαλεί τον μήνα αυτόν και με τα ονόματα Απρίλης, Απρίλες, και Λαμπριάτης, Ανοιξιάτης, ΑγιοΓιωργίτης
ή Αη Γιωργιάτης (λόγω της εορτής
του Αγίου Γεωργίου 23 του μήνα), Γρύλλης (γκρινιάρης-
επειδή στον μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και
δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες),
Κερασσάρης, Ξεροκοφινάς, Τιναχτοκοφινίδης (επειδή τινάζουν τα κοφίνια
για να τα καθαρίσουν),
Τριανταφελλάς ή Τριανταφυλλιάς (γιατί ανθίζουν τα τριαντάφυλλα).
Ο Απρίλης όπως και ο
Μάρτης είναι δίγνωμος, δηλαδή από τη μεριά ο καιρός καλυτερεύει σταθερά, από την άλλη δεν
ξεχνάει να δείξει τα χειμωνιάτικα δόντια του με
βροχές και χαλάζια. Το χαλάζι όμως για το γεωργό είναι καταστροφή. Γι' αυτό
προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποτρέψει τον ερχομό του ή τις καταστροφές που
προκαλεί, εξορκίζοντάς το με το φως της Ανάστασης. Η βροχή όμως είναι ευεργετική: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε
κείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα».
Τα έθιμα και οι
προλήψεις του μήνα αρχίζουν από την πρώτη κιόλας μέρα με τη γνωστή
«πρωταπριλιά». Στη Σύμη το μήνα αυτό ανάβουν φωτιές και τις πηδούν λέγοντας: «Έξω
ψύλλοι και κοριοί και μεγάλοι ποντικοί». Στην Κύπρο την 1η πέμπτη
«πρωτόπεφτο», δεν βγάζουν έξω από το σπίτι εργαλείο, γιατί καταστρέφουν την
καλή τύχη του σπιτιού, όπως και δεν σκάβουν γιατί όποιος σκάφτει «σκάφτει το
λάκκο του». Την Μ.Τετάρτη έχουμε το «ανάπιασμα». Οι νοικοκυρές σε πολλές
περιοχές της Ελλάδος αναπιάνουν το προζύμι για το ζύμωμα του ψωμιού όλης της
χρονιάς. Ακολουθούν τα της Μεγάλης βδομάδας και του Αι Γιώργη οι προκαταλήψεις
και τα έθιμα. Και στις 25 του μήνα του Αγίου Μάρκου (παρετυμολογικά το όνομα
του αγίου σχετίσθηκε με το ρήμα μαργώνω= ναρκώνω). Έτσι οι Γεωργοί επικαλούνται
το άγιο να «ναρκώσει» τα φίδια χτυπώντας χαλκώματα και λέγοντας εξορκισμούς.
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
