Η Ζωοδόχος Πηγή του
Μπαλουκλί ή Παναγία η Μπαλουκλιώτισσα...
είναι ιερό χριστιανικό
άγιασμα που βρίσκεται στη Κωνσταντινούπολη έξω από τη δυτική πύλη της
Σηλυβρίας, όπου υπήρχαν τα λεγόμενα «παλάτια των πηγών» στα οποία οι Βυζαντινοί
Αυτοκράτορες παραθέριζαν την Άνοιξη.
Πήρε την ονομασία του
από το τουρκικό όνομα Balık (= ψάρι) και περιλαμβάνει το μοναστήρι, την
εκκλησία και το άγιασμα.
Για την αποκάλυψη του
Αγιάσματος υπάρχουν δυο εκδοχές. Η μια αναφέρει ότι ο μετέπειτα Αυτοκράτορας
Λέων ο Θράξ ή Λέων ο Μέγας (457 - 474 μ.Χ.), όταν ερχόταν ως απλός στρατιώτης
στην Κωνσταντινούπολη, συνάντησε στη Χρυσή Πύλη έναν τυφλό που του ζήτησε νερό.
Τότε άκουσε
μια γυναικεία φωνή
να του λέει: «Ου
χρεών σε, Λέων,
αγωνιάν, το γαρ
ύδωρ εγγύς», δηλαδή, «Δεν
χρειάζεται Λέων να
αγωνιάς, να άγχεσαι,
να στεναχωριέσαι, το
νερό είναι δίπλα
σου». Και πάλι ακούει τη φωνή: «Λέων
βασιλιά, πάρε απ’ το νερό αυτό και έδωσε να πιει να
ξεδιψάσει ο τυφλός και άλειψε αμέσως τα μάτια σου και θα καταλάβεις ποιος είμαι
εγώ που σου μιλώ».
Πράγματι ο Λέων έκτισε
μια μεγαλοπρεπή εκκλησία προς τιμή της Θεοτόκου στο χώρο εκείνο, τον οποίο και
ονόμασε «Πηγή». Ο Κάλλιστος περιγράφει τη μεγάλη αυτή Εκκλησία με πολλές
λεπτομέρειες, αν και η περιγραφή ταιριάζει περισσότερο στο οικοδόμημα του
Ιουστινιανού. Ιστορικά πάντως είναι εξακριβωμένο, ότι το 536 μ.Χ. στη Σύνοδο
της Κωνσταντινουπόλεως, υπό τον Πατριάρχη Μηνά 536 - 552 μ.Χ.), λαμβάνει μέρος
και ο Ζήνων, ηγούμενος «του Οίκου της αγίας ενδόξου Παρθένου και Θεοτόκου
Μαρίας εν τη Πηγή».
Η δεύτερη, τοποθετείται
στις αρχές του 6ου αιώνα και αναφέρεται στον Ιουστινιανό. Ο Ιουστινιανός
κυνηγούσε σ' ένα θαυμάσιο τοπίο με πολύ πράσινο, νερά και δέντρα. Εκεί, σαν σε
όραμα, είδε ένα μικρό παρεκκλήσι, πλήθος λαού και έναν ιερέα μπροστά σε μια
πηγή. «Είναι η πηγή των θαυμάτων» του είπαν. Και έχτισε εκεί μοναστήρι με υλικά
που περίσσεψαν από την Αγιά Σοφιά.
Στην θαυματουργή
πηγή αυτού του
ιερού Ναού, βρήκε
τη γιατρειά και
ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός
ο Α΄, ο Λέοντας
ο ΣΤ΄ο Σοφός,
η γυναίκα του,
Αγίαβασίλισσα Θεοφανώ, ο Ρωμανός Α΄ο
Λεκαπηνός και η
γυναίκα του, ο Πατριάρχης
Στέφανος (886-912), ο Πατριάρχης
Ιεροσολύμων
Ιωάννης(964-966), αλλά και
πλήθος ακόμη, άρχοντες
και απλοί άνθρωποι εκεί
γιατρεύτηκαν.
Η
παράδοση λέει ότι στις 23 Μαΐου 1453 μ. Χ. ένας καλόγερος τηγάνιζε ψάρια, όταν
κάποιος του έφερε την είδηση πως πήραν την Πόλη οι Τούρκοι. Ο καλόγερος
απάντησε πως μόνο αν τα ψάρια που τηγάνιζε έφευγαν απ’ το τηγάνι και έπεφταν
μέσα στο άγιασμα θα πίστευε ότι έγινε κάτι τέτοιο. Και πραγματικά τα ψάρια ζωντάνεψαν
και έπεσαν μέσα στην πηγή του αγιάσματος. Μέχρι σήμερα δε, μέσα στην δεξαμενή
της Ζωοδόχου Πηγής διατηρούνται επτά ψάρια και μάλιστα σαν να είναι
μισοτηγανισμένα απ’ την μια πλευρά.
Πέρα όμως
από τους θρύλους και τις παραδόσεις,
η Παναγία μητέρα
του Χριστού και
μητέρα πάντων των
χριστιανών, παραμένει για όλους
μας η Πηγή
της Ζωής, καθ’ότι
Εκείνη έφερε τη
Ζωή, το Χριστό
στον κόσμο, ελπίδα
και προστασία μας, «καταφυγή
τε σκέπη και
αγαλλίαμα».
Σαράντα
μέρες πολεμά ο Μωχαμέτ να πάρει
την
Πόλη την μεγάλη.
Σαράντα
μέρες έκαμεν ο 'γούμενος το ψάρι
στα
χείλη του να βάλη.
Απ'
τες σαράντα κι ύστερα, πεθύμησε να φάγη
τηγανισμένο
ψάρι.
–
Αν μας φυλάγ' η Παναγιά καθώς μας'ε φυλάγει,
την
Πόλη ποιος θα πάρη;
Ρίχτει
τα δίχτυα στον γιαλό, τρία ψαράκια πιάνει,
–
Θεός να τα βλογήση!
(απόσπασμα
από ποίημα του Γεώργιου Βιζυηνού)
Καλλιόπη
Γραμμένου
Δημοσιογράφος-
Παιδαγωγός
