Η περίφημη πρωταπριλιά, είναι γνωστή ως η ημέρα
που λέμε άδολα ψέματα και γίνονται τα «γελάσματα», χάρις αστειότητας. Οι
γνωστές φάρσες, με σκοπό κάποιοι αφελείς, ανύποπτοι, αφηρημένοι και εύπιστοι να
ξεγελαστούν από ψεύτικες ειδήσεις και να παγιδευτούν σε σκηνοθετημένα ψέματα.
Το πρωταπριλιάτικο έθιμο δεν έχει ελληνική ρίζα
και είναι άγνωστο πώς προήλθε.
Κατά τη γνώμη πολλών ιστορικών, η συνήθεια αυτή
άρχισε στην Ευρώπη μετά τον 13ο αιώνα, που για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα,
είχε καθιερωθεί στη Γαλλία ως Πρωτοχρονιά η 1η Απριλίου.
Έτσι το 1564,ο βασιλιάς Κάρολος ο 9ος,
αποφάσισε να προσαρμόσει το ημερολόγιο του κράτους του, ώστε να συμβαδίζει με
των άλλων χωρών της Ευρώπης, την 1η Ιανουαρίου.
Άλλη εκδοχή μας λέει πως έρχεται από τη Γαλλία και
μάλιστα από τους Κέλτες, που άρχιζαν το ψάρεμα στις κρύες θάλασσες την πρώτη
του Απρίλη. Επειδή την εποχή αυτή τα ψάρια πιάνονται δύσκολα και ξεφεύγουν,
δημιουργήθηκε το έθιμο του «πρωταπριλιάτικου ψαριού» και οι φαρσέρ πρόσφεραν
αντικείμενα, που έφευγαν από τα χέρια, όπως τα ψάρια.
Από τη Γαλλία το έθιμο ταξίδεψε στην Αγγλία τον
18ο αιώνα και από κει στην Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο.
Κατά πολλούς η πρωταπριλιάτικη φάρσα έχει την
προέλευσή της από τη γιορτή της «κοροϊδίας και του ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής
θεάς «Βένους Απρίλης», δηλαδή της Απριλίου Αφροδίτης. Άλλοι πιστεύουν ότι με τα
πρωταπριλιάτικα ψέματα και αστεία, έχουν σχέση με την Ινδή θεά του έρωτα την
Μάγια.
Το πρωταπριλιάτικο ψέμα στην παλιά Αθήνα, χάριζε
πολύ γέλιο και αποτελούσε θέμα συζητήσεων στα μεγάλα καφενεία. Προκαλούσε
ιδιαίτερη ευθυμία μεταξύ των λογίων, των ποιητών και των καλλιτεχνών. Οι
εφημερίδες και τα περιοδικά του καιρού εκείνου, σκάρωναν έξυπνες φάρσες σε
βάρος των Αθηναίων.
Σε κάποιες περιοχές τη πατρίδας μας, θεωρούν ότι όποιος
καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει
την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν
ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειές του. Επίσης το βρόχινο νερό
της πρωταπριλιάς, στη Θράκη θεωρούν ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες, γι’ αυτό
και το μαζεύουν σε μπουκάλι. Όσο για το «θύμα» θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο
χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένο θα χηρέψει γρήγορα.
Το πρώτο πρωταπριλιάτικο ψέμα εφημερίδας,
δημοσιεύθηκε στην «Evening Star» στις 31 Μαρτίου 1846. Η
εφημερίδα αυτή ανήγγειλε στους αναγνώστες της ότι την επόμενη θα γινόταν μεγάλη
έκθεση γαϊδάρων στην αίθουσα του Γεωργικού Ινστιτούτου Ίσλιγκτον. Πολύ κόσμος,
κτηνίατροι, φιλόζωοι και περίεργοι συγκεντρώθηκαν εκεί όπου πολύ αργά κατάλαβαν
ότι είχαν πέσει θύματα πρωταπριλιάτικης φάρσας.
Ας υποδεχτούμε λοιπόν τον Απρίλιο με κέφι και
διάθεση για τα μεγαλύτερα, ακίνδυνα και αθώα ψέματα.
Καλλιόπη Γραμμένου
Παιδαγωγός-Δημοσιογράφος
