6ος προορισμός: Ισπανία και Πορτογαλία
Τα Χριστούγεννα είναι μια έντονα θρησκευτική γιορτή και στην Ισπανία. Η περίοδος για των εορτασμό των Χριστουγέννων ξεκινά στις 8 Δεκεμβρίου, που έχουν την γιορτή της Άσπιλης Σύλληψης.
Κάθε χρόνο γιορτάζεται μπροστά από τον μεγάλο γοτθικό καθεδρικό ναό της Σεβίλης και η τελετή ονομάζεται «ο χορός των έξι» (los Seises).
Στις μέρες μας αυτός ο τελετουργικός χορός δεν εκτελείται από έξι αλλά από δέκα αγόρια με περίτεχνα κοστούμια.Ο χορός αποτελείται από κινήσεις και χειρονομίες, που εκτελούνται με απόλυτη ακρίβεια και λέγεται ότι είναι ένα όμορφο και απολαυστικό θέαμα.
Ένα από τα χριστουγεννιάτικα σύμβολα που έχει μεγάλη σημασία είναι η σκηνή της Θείας Γέννησης. Αυτή η σκηνή αναπαρίσταται σε εμπορικά κέντρα, σε αεροδρόμια, σε πλατείες χωριών και πόλεων σε όλη τη χώρα, και συχνά απαντάται στις πόρτες και εισόδους πολλών ισπανικών νοικοκυριών, καθώς και σε βιτρίνες.
Στις πλατείες αρκετών μικρών πόλεων, τις νύχτες λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, διοργανώνονται σύντομες θεατρικές παραστάσεις που περιστρέφονται γύρω από τη Θεία Γέννηση, με ηθοποιούς που παίζουν τους ρόλους της Παναγίας, του Ιωσήφ και των τριών Μάγων. Συχνά βλέπουμε να «συμμετέχουν» σε αυτές ζώα που έχουν συνδεθεί με τη γέννηση του Χριστού, όπως αρνιά, πρόβατα, και γαϊδούρια.
Στις 22 Δεκεμβρίου οι μαθητές σταματούν τα σχολεία και ανακοινώνεται ο νικητήριος αριθμός της διάσημης Λοταρίας των Χριστουγέννων. Αυτό το λαχείο, το μεγαλύτερο στην Ισπανία, είναι παράδοση την οποία ακολουθούν πάρα πολλοί. Πρόκειται για παράδοση βαθιά ριζωμένη σε αυτές τις μέρες και χρονολογείται από το 1763, όταν το πρωτοξεκίνησε ο Κάρολος Γ'. Από τότε, δεν έχει περάσει ούτε ένας χρόνος χωρίς να λάβει χώρα η λοταρία αυτή, και πλέον σηματοδοτεί και επίσημα την έναρξη των χριστουγεννιάτικων διακοπών.
Την παραμονή των Χριστουγέννων, ή αλλιώς την Άγια Νύχτα (Noche Buena), τα σπίτια στολίζονται με κλαδιά από πεύκα, από κόκκινα αλεξανδρινά και αναμμένα κεριά. Στους δρόμους οι άνθρωποι τραγουδάνε τα κάλαντα (villancicos), και χορεύουν με τους ήχους από κιθάρες και καστανιέτες.
Στη συνέχεια ακολουθεί ένα πλούσιο δείπνο με μια ποικιλία πιάτων. Ένα από τα τυπικά πιάτα της παραμονής αλλά και των ημερών αυτών είναι ταρνί ψητό, χοιρινό γάλακτος γεμιστή γαλοπούλα ή πάπια, και μια τεράστια ποικιλία θαλασσινών, όπως γαρίδες, αστακοί, καβούρια, και διάφορα είδη ψαριών όπως μπακαλιάρος, πέστροφα, φαγκρί, λαβράκι, καθώς και σολομός .
Όσο για τα γλυκά τους… έχουν το ξακουστό turrón, αραβικής καταγωγής, που φτιάχνεται κυρίως από μέλι, αυγό και αμύγδαλα. Άλλες λιχουδιές είναι τα polvorones, mantecados, mazapanes, κλπ. Το ποτό τους η cava, ισπανικό ισοδύναμο της σαμπάνιας.
Μετά το γεύμα, πολλοί Ισπανοί πάνε στη Χριστουγεννιάτικη λειτουργία, γνωστή ως «La misa del Gallo», ή «λειτουργία του κόκκορα», διότι λέγεται ότι αυτός πρώτα ανακοίνωσε τη γέννηση του Χριστού.
Η λειτουργία ονομάστηκε έτσι, γιατί, σύμφωνα με το θρύλο, η μοναδική φορά που ο κόκορας λάλησε τα μεσάνυχτα ήταν τη νύχτα που γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός.
Η τελετή του παγωνιού, ένα μεσαιωνικό χριστουγεννιάτικο έθιμο της Βαρκελώνης, γινόταν την ημέρα των Χριστουγέννων.
Ο βασιλιάς, κατά την παράδοση, έπαιρνε μέσα σε μια χρυσή πιατέλα ένα ψητό παγώνι, που θεωρείται ένα από τα πιο σπάνια φαγητά, και το μετέφερε στην τραπεζαρία. Τον ακολουθούσε σ' αυτήν την πομπή ένα πλήθος από ευγενείς, υπηρέτες και σωματοφύλακες. Στην τραπεζαρία μέσα βρισκόταν η βασίλισσα. Ο βασιλιάς της πρόσφερε το παγώνι για να το μοιράσει σε όλους τους παρευρισκόμενους. Όσοι δέχονταν την εξαιρετική αυτή τιμή, ήταν υποχρεωμένοι να ορκιστούν μπροστά στην ομήγυρη ότι θα προσπαθήσουν ν' ανδραγαθήσουν στον πόλεμο ή στις ταυρομαχίες.
Στις 28 Δεκεμβρίου γιορτάζεται η γιορτή των «Αγίων Αθώων». Οι νέοι στις πόλεις και στα χωριά ανάβουν φωτιές και ένας απ’ αυτούς αναλαμβάνει καθήκοντα δημάρχου. Διατάζει τους κατοίκους να εκτελέσουν δημόσιες εργασίες, όπως το σκούπισμα των δρόμων. Αν κάποιος αρνηθεί, πληρώνει πρόστιμο και έτσι πληρώνονται οι εορτασμοί της πόλης.
Την παραμονή Πρωτοχρονιάς (Noche Vieja), οι κάτοικοι της Μαδρίτης μαζεύονται στη μεγαλύτερη πλατεία της πόλης και γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά. Όταν μπαίνει ο καινούριος χρόνος, ακούγονται δώδεκα χτυπήματα από την καμπάνα. Για κάθε ένα χτύπημα οι Ισπανοί τρώνε και μια ρώγα σταφύλι για κάθε μήνα του προηγούμενου χρόνου. Το έθιμο αυτό αναφέρεται ως "Las Doce Uvas".
Στις 5 Ιανουαρίου στη διάρκεια μιας μεγάλης παρέλασης της «Cabalgata de Reyes» άνθρωποι ντυμένοι σαν τους Τρεις Μάγους και άλλες μορφές της Θρησκείας πετάνε γλυκά στα παιδιά.
Αργότερα, πριν πάνε για ύπνο, τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια σε ένα ορατό σημείο μέσα στο σπίτι τους ή στο μπαλκόνι, και πάνε για ύπνο ελπίζοντας ότι όταν ξυπνήσουν θα βρουν τα δώρα που τους άφησε ο Μελχιόρ, ο Γκασπάρ, και ο Βαλτάσαρ.
Το επόμενο πρωί, αφού ανοίξουν τα δώρα τους όλη η οικογένεια παίρνει το πρωινό της και δοκιμάζουν το τυπικό γλυκό της ημέρας, το Roscón de los Reyes, ένα μεγάλο τσουρέκι σε σχήμα δακτυλίου που είναι διακοσμημένο με φρούτα γλασέ, που συμβολίζουν τα σμαράγδια που στόλιζαν τα ρούχα των Τριών Μάγων. Κάπου μέσα στην τούρτα υπάρχει μια έκπληξη, και αυτός που θα τη βρει θα στεφθεί βασιλιάς ή βασίλισσα του σπιτιού για το υπόλοιπο της ημέρας.
Feliz Navidad
Όσο για τη γιορτή των Χριστουγέννων (Natal) τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τον το μικρό Χριστό (Menlno Jesus), που είναι το σύμβολο της αγάπης, της ειρήνης και της ευτυχίας. Στην Πορτογαλία, αυτές τις άγιες μέρες, δεν πρέπει ποτέ να κλείνουν την πόρτα σε κάποιον δυστυχισμένο.
Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες με την Ισπανία, αλλά και επιπλέον εθιμικές γιορτές, όπως η «κονσοάδα» (consoada) και τελείται τις πρώτες πρωινές ώρες ανήμερα τα Χριστούγεννα.
Οι Πορτογάλοι βάζουν επιπλέον πιάτα στο τραπέζι για τις «ψυχές των νεκρών» (alminhas a penar). Σε ορισμένες περιοχές τοποθετούν μπροστά στο τζάκι ψίχουλα για τις ψυχές, ένα έθιμο που κρατά από την Αρχαιότητα γιατί πίστευαν ότι, εάν εμπιστευόταν τους σπόρους στους νεκρούς, αυτοί θα τους παρείχαν μια πλούσια σοδειά.
Boas Festas
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος- Παιδαγωγός
