Του Αγίου Γεωργίου σήμερα και σύμφωνα με την
ορθόδοξη παράδοση, παρόλο που το εορτολόγιο περιλαμβάνει περισσότερες από 50
μορφές με το όνομα Γεώργιος, ο Άγιος που εορτάζεται επίσημα είναι ο Άγιος
Γεώργιος ο Μεγαλομάρτυρας και Τροπαιοφόρος...
Γιατί είναι κινητή εορτή;
Κάποιες χρονιές η γιορτή μετακινείται, όταν πέφτει
πριν το Πάσχα και γιορτάζεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, για το λόγο ότι τα
εκκλησιαστικά τροπάρια του Αγίου Γεωργίου περιέχουν αναστάσιμα λόγια που δεν
είναι δυνατό να ψάλουν πριν από την Ανάσταση.
Τα έθιμα
Ο Άγιος Γεώργιος, αποκαλούμενος από την Ορθόδοξη
Εκκλησία «Μεγαλομάρτυρας» και «Τροπαιοφόρος» είναι ένας από τους πιο
αγαπημένους αγίους σε ολόκληρο των χριστιανικό κόσμο. Θεωρείται προστάτης του
Πεζικού και του Στρατού Ξηράς και στην Ελλάδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τις
παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα μας.
Ως εκ τούτου, συγκεντρώνει πολλές θαυμάσιες
διηγήσεις και θρύλους, από τους οποίους ο σπουδαιότερος είναι αυτός που μιλάει
για το φόνο του δράκοντα και τη σωτηρία της βασιλοπούλας.
Σύμφωνα με την παράδοση, ένας δράκοντας φυλούσε το
νερό μιας πηγής κοντά στη Σιλήνα της Λιβύης και το άφηνε να τρέχει μόνο όταν
έβρισκε έναν άνθρωπο για να φάει. Το θύμα του οριζόταν με κλήρο από τους
κατοίκους της περιοχής, προκειμένου να έχουν νερό και ολόκληροι στρατοί είχαν
πολεμήσει με το τέρας, χωρίς αποτέλεσμα.
Ο κλήρος έφερε και τη σειρά μιας βασιλοπούλας, την
οποία έσωσε ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνοντας το δράκο. Τα ελληνικά έθιμα που
αναβιώνουν στη χώρα μας στη μνήμη του Αγίου, συνδέονται συνήθως με αυτή την
ιστορία, αλλά και τη σχέση του Αγίου με τον στρατό.
Το έθιμο των «πεχλιβανίδων»
Στην Ξάνθη, στο δημοτικό διαμέρισμα Ολβίου, η
ημέρα του εορτασμού του Αγίου Γεωργίου είναι γεμάτη από πολιτιστικά δρώμενα.
Από το μεσημέρι μια ομάδα ντόπιων, κρατώντας τα παραδοσιακά όργανα νταούλι και
ζουρνά, γυρνούν στις γειτονιές του χωριού, προσκαλώντας τους κατοίκους να
παρακολουθήσουν του αγώνες πάλης. Νεαροί παλαιστές από διάφορα μέρη της βόρειας
Ελλάδας, οι λεγόμενοι «πεχλιβανήδες», συγκεντρώνονται σε έναν ειδικά
διαμορφωμένο χώρο και παλεύουν, χωρισμένοι σε ζευγάρια.
Φορώντας δερμάτινο παντελόνι, που το μαζεύουν
μέχρι τα γόνατα και το δένουν σφιχτά στη μέση, παλεύουν μέχρι να ρίξουν κάτω
τον αντίπαλο. Νικητής ανακηρύσσεται ο παλαιστής που θα καταφέρει να ρίξει τον
άλλον, με τρόπο ώστε να ακουμπήσει την πλάτη του στο έδαφος ή αυτός που θα
μπορέσει να κατεβάσει το παντελόνι του αντιπάλου του. Τα χρήματα που μαζεύονται
από το κοινό, δίνονται «μπαξίσι» σε αυτόν που θα νικήσει. Το έθιμο λέγεται ότι
αναπαριστά τη μάχη του Αγίου Γεωργίου με τον δράκο και ήρθε στην Ελλάδα από
τους πρόσφυγες της Κωνσταντινούπολης.
«Δρακοκτονία»
Κάθε χρόνο στην γιορτή του Αγίου Γεωργίου, στο Νέο
Σούλι Σερρών γίνεται αναπαράσταση της νίκης του Αγίου στην πάλη του με τον
δράκο. Δυο μαυροφορεμένες κοπέλες οδηγούν τη βασιλοπούλα, που σύμφωνα με το
μύθο είχε κληρωθεί για να θυσιαστεί από το θηρίο, στην πλατεία του χωριού. Σε
μικρή απόσταση τοποθετείται ένα ομοίωμα του δράκου. Αμέσως μετά καταφθάνει ο
Άγιος Γεώργιος πάνω σε ένα λευκό άλογο και με το κοντάρι του σκοτώνει τον δράκο
και σώζει την βασιλοπούλα και το χωριό. Ακολουθεί γλέντι με χορό, κρασί και
παραδοσιακό φαγητό.
Ιπποδρομίες
Ο Άγιος Γεώργιος είναι ένας αγαπημένος Άγιος των
Λημνιών, για αυτό και τιμάται ιδιαίτερα στην Ανατολική Λήμνο. Πλήθος κόσμου
συμμετέχει κάθε χρόνο στην αναβίωση του εθίμου των ιπποδρομιών, που γιορτάζεται
με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο χωριό Καλλιόπη και έχει τις ρίζες του στην
Τουρκοκρατία. Προς τιμήν του Αγίου, οι κάτοικοι του χωριού ετοιμάζουν τα άλογα
τους για τον αγώνα, ενώ οι καβαλάρηδες φορούν τιμητικά ένα κόκκινο μαντήλι στο
λαιμό τους. Τη διοργάνωση αναλαμβάνει ο Αθλητικός Ιππικός Εξωραϊστικός Σύλλογος
«Κέρος» Καλλιόπης, με τη συνδρομή του Δήμου Λήμνου.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στις
ιπποδρομίες συμμετείχαν δυο ομάδες, μια Χριστιανών και μια μουσουλμάνων, οι
οποίοι σεβάστηκαν το έθιμο. Μόνο στον πόλεμο του '40 είχε σταματήσει το έθιμο
για δυο χρόνια, καθώς δεν υπήρχαν νέοι στο χωριό για να αγωνιστούν.
Στις μέρες μας, οι κάτοικοι της Καλλιόπης και
άλλων γειτονικών χωριών, εκτρέφουν και προπονούν άλογα, αποκλειστικά και μόνο
για να λάβουν μέρος στις Ιπποδρομίες του Αγίου Γεωργίου. Ο νικητής στεφανώνεται
στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και βραβεύεται με ένα συμβολικό
ποσό. Αμέσως μετά ανοίγει το χορό στο πανηγύρι που διοργανώνεται στην πλατεία
του χωριού.
«Πανηγυράκι»
Η Αράχωβα κάθε χρόνο, επί τρεις μέρες, γιορτάζει
τον πολιούχο της Άγιο με το ξακουστό «Πανηγυράκι». Οι κάτοικοι της πόλης, κάθε
ηλικίας, γιορτάζουν ντυμένοι με τις παραδοσιακές του φορεσιές, οι άντρες
φορώντας φουστανέλα και οι γυναίκες τοπικά φορέματα. Με ιδιαίτερη λαμπρότητα
και σε κλίμα βαθειάς συγκίνησης πραγματοποιείται η λιτανεία της εικόνας του
Αγίου Γεωργίου στους δρόμους της πόλης. Κωδωνοκρουσίες και κανονιοβολισμοί
γεμίζουν την ατμόσφαιρα, δημιουργώντας ένα κλίμα ευφορίας.
Κατά τη διάρκεια των τριήμερων εορταστικών
εκδηλώσεων, αναβιώνουν παλιά έθιμα, όπως αθλητικοί αγώνες και πάλη. Τις
εντυπώσεις κλέβουν οι γέροντες, οι οποίοι αγωνίζονται στην ανάβαση του
ανηφορικού δρόμου πάνω από την εκκλησία. Στο τέλος της γιορτής στρώνεται ένα
μεγάλο τραπέζι στην αυλή της εκκλησίας και το γλέντι "ανάβει" με τους
παραδοσιακούς ρουμελιώτικους χορούς... (apospasma)
