Σύμφωνα
με την ελληνική μυθολογία, οι μούσες ήταν εννέα...
αρχαίες θεότητες – κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, που
είχαν ηγέτη τους τον Απόλλωνα (Απόλλων Μουσηγέτης). Όπως αναφέρει ο Ησίοδος στη
Θεογονία:
«Η
Μνημοσύνη κοιμήθηκε στην Πιερία με τον γιο του Κρόνου και γέννησε αυτές τις
παρθένες, που απαλύνουν τους πόνους μας και μας κάνουν να ξεχνάμε τα βάσανά
μας. Εννέα συνεχείς νύχτες ο συνετός Δίας ανεβαίνοντας στο ιερό κρεβάτι του
κοιμόταν δίπλα στη Μνημοσύνη, μακριά από όλους τους αθανάτους. Ύστερα από έναν
χρόνο, όταν οι εποχές και οι μήνες είχαν συμπληρώσει τον κύκλο τους και όταν
πέρασαν πολλές μέρες, η Μνημοσύνη γέννησε εννέα κόρες…, που όλες τις μάγευε η
μουσική…».
Τα
ονόματα των μουσών είναι: Καλλιόπη,
Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Τερψιχόρη, Ερατώ, Πολύμνια και Ουρανία.
Η Καλλιόπη (καλλι
+ όπη < όψ = αυτή με την καλή φωνή) ήταν η μούσα της Επικής ποίησης.
Η Κλειώ (κλέος
= δόξα) ήταν η μούσα της Ιστορίας.
Η Ευτέρπη (ευ
+ τέρπω, καλώς τέρπω, ευχαριστώ) ήταν η μούσα της Μουσικής και της Λυρικής
ποίησης.
Η Θάλεια (θάλλω
= ανθίζω, βλασταίνω, ακμάζω) ήταν η μούσα της Βουκολικής ποίησης και της
Κωμωδίας.
Η Μελπομένη (μέλπω
= μελωδώ + μένος) ήταν η μούσα της Τραγωδίας.
Η Τερψιχόρη (τέρπω
+ χορός, τέρπουσα δια του χορού) ήταν η μούσα της Ορχήσεως (τέχνη του χορού).
Η Ερατώ (έρως)
ήταν η μούσα της Λυρικής και ειδικότερα της Ερωτικής ποίησης.
Η Πολύμνια (πολύς
+ ύμνος) ήταν η μούσα της Ιερής ποίησης και των Ύμνων.
Η Ουρανία (ουρανός)
ήταν η μούσα της Αστρονομίας.
Δύο γενιές μουσών
Κατά
τον Παυσανία, υπήρχαν δύο γενιές Μουσών: Στην πρώτη γενιά ήταν τρεις – κόρες
του Ουρανού και της Γαίας – και στη δεύτερη ήταν εννέα (οι κόρες του Δία και της
Μνημοσύνης). Οι αρχαιότερες Ελικωνιάδες μούσες ήταν η Μνήμη, η Μελέτη και
η Αοιδή (τραγούδι).
Καθώς φαίνεται, η ποιητική τέχνη χρειάζεται και τις τρεις αυτές μούσες – τον
συνδυασμό του τραγουδιού, της μνήμης και της μελέτης. Γιατί για να
τραγουδήσεις, χρειάζεται πρώτα μνήμη και μετά μελέτη (άσκηση).
Πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών
Οι
Μούσες αποτελούσαν πηγή έμπνευσης για κάθε διανοητική δραστηριότητα και σε
πολλά μέρη λατρεύονταν με ιδιαίτερες τιμές, ενώ υπάρχει Ορφικός ύμνος των μουσών. Ο Πλάτωνας στην Ακαδημία του είχε βωμό
αφιερωμένο στις μούσες, ενώ ο Όμηρος επικαλείται τη μούσα Καλλιόπη ως πηγή
έμπνευσής του κατά τη συγγραφή των επών του. Το ίδιο συναντάμε και στα έργα του
Ησίοδου αλλά και σε όλους τους μεγάλους δημιουργούς της αρχαιότητας. Έχει δε
μείνει μέχρι τις μέρες μας ο όρος μούσα να χρησιμοποιείται συχνά για να δείξει
ότι κάποια γυναίκα εμπνέει έναν καλλιτέχνη.
