Αγοραφοβία: Άγχος για πληθώρα
καταστάσεων, π.χ. σε αναμονή στην ουρά, σε βόλτα στα καταστήματα, στη χρήση των
λεωφορείων κτλ, άγχος, που παρουσιάζεται αιφνίδια. Με την αποφυγή και τη φυγή
δεν είναι σίγουρη η απαλλαγή από το άγχος. Οι εκλυτικές καταστάσεις του άγχους
κατά το μεγαλύτερο μέρος τους...
Κοινωνική
φοβία: Ανησυχία
για μία ή πολυάριθμες κοινωνικές καταστάσεις ή εργασιακές καταστάσεις, που
σημαίνουν ότι ο ασθενής εκτίθεται σε άγνωστα άτομα ή ότι υπάρχει κίνδυνος να
υποστεί την κριτική των άλλων. Φόβος να μην τραβήξει την προσοχή των άλλων. Η
ανησυχία παύει, όταν το άτομο εγκαταλείπει τις κοινωνικές καταστάσεις, που του
προκαλούν ψυχική ένταση. Προσήλωση στην ιδιόμορφη συμπεριφορά του. Μερικές
φορές τα συγκεκριμένα άτομα εκδηλώνουν συμπεριφορά αποφυγής, που περιλαμβάνει
τόσο την προσωπική, όσο και την επαγγελματική ζωή. Συχνά ξεκινάει στην πρώιμη
εφηβική ηλικία. Η κοινωνική φοβία συνήθως συνοδεύεται και από άλλο νόσημα, όπως
αγχώδης διαταραχή (π.χ. GAD) ή κατάθλιψη.
Συνήθεις επιπλοκές είναι η κατάθλιψη και η
κατάχρηση αλκοόλ.
Ειδική φοβία: Οι ειδικές φοβίες (αράχνες,
φίδια, ανελκυστήρες, αεροπορικά ταξίδια, γέφυρες κτλ.) διαφοροποιούνται από τις
διάφορες αγχώδεις διαταραχές, γιατί σπάνια προκαλούν κάτι άλλο, εκτός από μία
έντονη δυσφορία κατά την έκθεση σε φοβογόνα ερεθίσματα και μόνο κατ’ εξαίρεση
λαμβάνουν καταστροφικό χαρακτήρα.
Αιτιολογία
Οι αγοραφοβικοί συνήθως πάσχουν από κάποια
υποκείμενη διαταραχή πανικού. Η κοινωνική φοβία οφείλεται σε εκλυτικά κοινωνικά
αίτια/αιτίες, που συνδέονται με συγκεκριμένες καταστάσεις.
Ορισμένες φοβίες μπορεί να αποτελούν το
γενικευμένο αποτέλεσμα πολύ εκτεταμένων αγχωδών διαταραχών.
Συμπτώματα
Μία έντονη δυσφορία κατά την έκθεση στις
συγκεκριμένες καταστάσεις, τρόμος, αίσθημα παλμών, ανησυχία κ.ά.. Το επεισόδιο
άγχους της κοινωνικής φοβίας υποχωρεί, όταν το άτομο απομακρύνεται από την
περιοχή, που του δημιουργεί ανασφάλεια. Το επεισόδιο άγχους της κοινωνικής
φοβίας/της υποκείμενης διαταραχής πανικού δεν εκδηλώνεται με την ίδια ένταση
στις διάφορες καταστάσεις.
Διαφορική διάγνωση
Οι διαγνώσεις σπάνια προκαλούν ανησυχία, όταν
πρόκειται για ασθενείς, οι οποίοι έχουν επαρκή επίγνωση των συμπτωμάτων τους.
Διαφορική διάγνωση θα γίνει από τη διαταραχή πανικού (εκλύεται χωρίς κάποια
εκλυτική αιτία, δε σχετίζεται με την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται ο
ασθενής). Μπορεί να εκδηλωθεί τόσο ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, όσο και
σχιζοφρένεια. Μπορεί να είναι δύσκολη η διάκριση της κοινωνικής φοβίας από τη
φοβική διαταραχή της προσωπικότητας (η πρώτη συνήθως ξεκινάει πριν την ηλικία
των 18 ετών, ενώ η δεύτερη κατά κανόνα μετά την ηλικία των 18 ετών).
Διερεύνηση
Λήψη ιστορικού και εκτίμηση της ψυχικής
κατάστασης. Όσο αφορά την κοινωνική φοβία: Ο ασθενής επιθυμεί ή δεν τολμάει την
κοινωνική συναναστροφή με άλλα άτομα; Υπάρχει κάποια λογική εξήγηση για το ό,τι
δεν τολμάει να συναναστρέφεται με άλλα άτομα (’’είμαι ένας μοναχικός λύκος’’);
(iatrikipraktiki)
