Είναι
πολύ πιθανόν ένα υφαντό, ένα κέντημα ή κάποιο άλλο εργόχειρο, να είναι Made in
China και όχι κάποιας υφάντρας της Κρήτης, που για χρόνο έβαλε...
Έφτασε
σε τέτοιο βαθμό η απαξίωση τους, που κάποιοι επειδή οι αργαλειοί τους…
δυσκόλευαν και « έπιαναν χώρο στο σπίτι», τους έκοψαν και τους χρησιμοποίησαν
(άκουσον, άκουσον!) ως καυσόξυλα για να… θερμανθούν στο χωριό.
Η κυρία Κατερίνα Δραμιτινού με οδοιπορικά ζωής
στην Αθήνα και στο Ρέθυμνο, τα τελευταία είκοσι χρόνια επέλεξε το χωριό
Καλογέρου Αμαρίου ως τόπο γαλήνης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, ανασύροντας
τις αξίες που θάψαμε στους καιρούς της εύπλαστης ευμάρειας.
Γι'αυτό
και πέρα από την κεραμική που την έχει απορροφήσει, όταν δοθεί η ευκαιρία
κάθεται και «στο τελάρο» και υφαίνει σαν την παραδοσιακή υφάντρα της Κρήτης,
όπως τη δίδαξε από κοριτσάκι η συνώνυμη γιαγιά της, «Δραμιτινίνα»…
-Πως χάθηκαν ξαφνικά οι αργαλειοί από τα σπίτια;
«Υπήρξε παρακμή του ανθρώπου και εκεί μας οδηγούν. Θέλουν να
ξεχάσουμε τις αξίες μας».
-Παλαιότερα ο αργαλειός ήταν μέρος της ζωής του σπιτιού…
«Τότε, όλα τα σπίτια είχαν τα τελάρα τους και εκεί ύφαιναν οι
νοικοκυρές όλα τα είδη που χρησιμοποιούσαν, ακόμη και εκείνα που φορούσαν. Μετά
ήρθαν τα έτοιμα και, μοιραία, οι αργαλειοί άρχισαν να μπαίνουν στην άκρη και η
τέχνη εγκαταλείφθηκε…»
-Στους αργαλειούς το κάθε κορίτσι δημιουργούσε την προίκα του;
«Ναι, στα τελάρα δημιουργούσαν τις προίκες τους. Εγώ δεν είχα
παιδική ζωή και χωρίς καλά-καλά να φτάνουν τα πόδια μου, προσπαθούσα να υφάνω.
Ότι έμαθα, μου το έδωσε η γιαγιά μου η Αικατερίνη Δραμιτινού…»
ΤΑ ΚΙΝΕΖΙΚΑ ΤΑ ΠΟΥΛΑΝΕ ΩΣ… ΚΡΗΤΙΚΑ
Ο
κρητικός αργαλειός, έλεγε η γριά στου Καλογέρου Στυλιανή Δραμιτινού- Φωτάκη
έχει «εκατό ένα κομμάτι» εξαρτήματα και όχι «εκατόν ένα κομμάτια». Και τόνιζε το «εκατό
και ένα κομμάτι»!
Για
πολλούς, πάντως, υποψήφιους γαμπρούς εκείνα τα χρόνια, η προίκα από τον
αργαλειό καθόριζε και την… τύχη της νύφης. Για μέρες πολλές, οι γυναίκες ήταν
εγκλωβισμένες στην επεξεργασία των μαλλιών στην ανέμη που θα χρησιμοποιούσαν
στην ύφανση, αφού όλες οι διαδικασίες από το μαλλί ως την ολοκλήρωση του
υφαντού, περνούσαν από τα χέρια τους.
-Η προίκα καθόριζε και το … γαμπρό;
«Ήταν ένα πολύ καλό στοιχείο πλούτου η προίκα από τον αργαλειό για
το κορίτσι. Ήταν σκλαβιά, αλλά ήταν από ανάγκη. Σήμερα λέω ότι οι νέες πρέπει
να καθίσουν στους αργαλειούς, είναι μια σπουδή και θα ωφεληθούν…»
-Τα σχέδια, τα ξόμπλια που βλέπουμε στα υφαντά από πού ήρθαν;
«Τα ξόμπλια είναι αυτοσχέδια και έχουν παρθεί από τη φύση που
βλέπουμε σε υφαντά λουλούδια, και από τη θάλασσα που βλέπουμε ψάρια. Υπάρχουν
και τα μινωικά σχέδια που τα καθιέρωσε η Φλωρεντίνη Σκουλούδη- Καλούτση επί
εποχής Βενιζέλου και αυτά τα σχέδια επηρεάστηκαν από τις ανασκαφές στην Κνωσό
και τα παρατηρούμε σε κουβέρτες, πετσέτες και φορέματα…»
-Όμως από νομό σε νομό διαπιστώνουμε και διαφορετικά ξόμπλια…
«Πράγματι υπάρχουν διαφορές από νομό σε νομό της Κρήτης. Στο
Λασίθι υπάρχουν σχέδια από τη φύση, στο Ηράκλειο μινωικά, στο Ρέθυμνο
γεωμετρικά και στα Χανιά υπάρχει μια γκάμα από όλα, δηλαδή φυτικά, ζωικά,
μινωικά».
-Η οικονομία ενός σπιτιού καλυπτόταν κατά ένα μέρος της από τα
υφαντά;
-Οι βιομηχανίες έδιωξαν τους αργαλειούς;
«Είναι διαστροφή αυτό που συμβαίνει σήμερα! Τα ανωγειανά υφαντά με
σφραγίδα Κίνας παρουσιάζονται ως… ανωγειανά και δεν συμβαίνει τίποτα...»
-Μήπως φταίνε οι επιδοτήσεις που μας αλλοίωσαν σαν ανθρώπους;
«Ναι, φταίνε οι επιδοτήσεις που είναι η καταστροφή σε όλους τους
τομείς της ζωής του ανθρώπου…»
