Γράφει η
Ζώη-Τήλα Ελένη
Η Ζέιναμπ είναι πέντε χρονών και σηκώθηκε
χαρούμενη από το κρεβάτι της επειδή σήμερα είναι προγραμματισμένο το πάρτι που
της υποσχέθηκε η μάνα της. Η μέρα προβλέπεται να είναι γεμάτη γέλια και χορό,
φαγητό και ευχές. Η μητέρα της, την ντύνει και...
Προχωράνε για αρκετή ώρα
αλλά η μικρή δεν κουράζεται. Μόνο και μόνο η ιδέα του πάρτι την κάνει να
ξεχνάει τα πάντα. Από μακριά φαίνονται οι γυναίκες που τραγουδούν και χορεύουν
ενώ τα μικρά κορίτσια χαμογελούν. Έτσι λοιπόν μπαίνει και η Ζέιναμπ στο κλίμα.
Η χαρά της δεν κράτησε
πολύ. Ξαφνικά βλέπει μία αποστεωμένη γυναίκα με μαύρα ρούχα και ρυτιδιασμένο
πρόσωπο. Το πρόσωπο της είναι σκληρό και τα χείλη της είναι λες και έχουν
κολλήσει μεταξύ τους. Η μυστηριώδης και τρομακτική φιγούρα αρκέστηκε στο να πει
«γεια» και κατευθύνθηκε πιο πέρα.
Έβγαλε από την τσέπη της
μία λεπίδα, ένα αντισηπτικό και τα ακούμπησε στο πάτωμα, ακριβώς δίπλα από ένα
σταχτί σεντόνι. Αφού απολύμανε την λεπίδα, η Ζέιναμπ πάει με την μητέρα της και
κάθονται στο σεντόνι. Τότε της σηκώνουν το φουστάνι και της κρατούν ανοιχτά τα
πόδια.
Μόλις η λεπίδα άγγιξε την
μικρή, διαμαρτυρήθηκε και έβγαλε μια κραυγή. Ίσως να κατάλαβε τι συμβαίνει. Η
μητέρα της κράτησε πιο δυνατά τα πόδια για να είναι ανοιχτά και να έχει πλήρη
θέα η ηλικιωμένη, ενώ άλλες δύο γυναίκες έσπευσαν να βοηθήσουν. Η τρομακτική
γυναίκα άρχισε να ροκανίζει την κλειτορίδα της μικρής που ούρλιαζε από πόνο και
έκλαιγε με λυγμούς.
Κάποια στιγμή λιποθύμησε…
Μόλις ξύπνησε διαπίστωσε πως ήταν ξαπλωμένη μαζί με άλλα τρία κορίτσια. Ο πόνος
ήταν φρικτός και αμέσως άγγιξε τα γεννητικά της όργανα και κατάλαβε πως κάτι
έλειπε…
Ήταν πριν από 45 χρόνια όταν η Ζέιναμπ έζησε την
μέρα που της άλλαξε την ζωή. Σήμερα είναι πενήντα χρόνων και δηλώνει «περήφανη
που έκανα κλειτοριδεκτομή». Για ευνόητους λόγους, το όνομα της έχει αλλαχτεί
αλλά αυτή είναι η ιστορία της και η ίδια δεν μετανιώνει γι αυτό που είναι. Δεν
ντρέπεται να μιλήσει γι αυτό στις γυναίκες της χώρας της αλλά επειδή κατοικεί
στην Ελλάδα δεν θέλει οι άλλοι να ξέρουν τι συμβαίνει με το σώμα της, «οι
διαφορετικοί».
Δεν είναι μόνο η Ζέιναμπ…
… αλλά εκατομμύρια
γυναίκες σε όλο τον κόσμο που ακρωτηριάζονται βίαια και χωρίς κανέναν κανόνα
υγιεινής. Με αγκάθια, βελόνες και βρώμικα ξυράφια, συνήθως σε υπαίθριους χώρους
γίνεται αυτή η ανορθόδοξη τελετή. Η Ζέιναμπ ήταν από τις τυχερές που
ακρωτηριάστηκε με καθαρό ξυράφι-όσο τυχερή μπορεί να είναι μία τέτοια γυναίκα.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο
Οργανισμό Υγείας, στην Αφρική εκτιμάται ότι περισσότερο από τρία εκατομμύρια
κορίτσια τον χρόνο είναι εκτεθειμένα στον κίνδυνο της κλειτοριδεκτομής.
Περισσότερες από 125 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια που ζούνε σε 29 χώρες
της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής έχουν υποστεί την κλειτοριδεκτομή.
Και ο εφιάλτης του
ακρωτηριασμού συνεχίζεται στις μέρες μας παρόλο που σε πολλές χώρες έχει
απαγορευτεί. Στις 25 Σεπτεμβρίου 2014, οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους
διέταξαν να γίνει ακρωτηριασμός σε όλες τις γυναίκες από ηλικίες 11 έως 46
χρονών στην πόλη της Μουσούλης στο Ιράκ. Αν και στην Αφρική η κλειτοριδεκτομή
σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι παράνομη συνεχίζει να υπάρχει.
Τι είναι η κλειτοριδεκτομή που καταπατά
τα ανθρώπινα δικαιώματα
Η κλειτοριδεκτομή (FGM)
είναι ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, ο οποίος μπορεί να
προκαλέσει σοβαρή αιμορραγία, πολλά προβλήματα έως και θάνατο. Η
κλειτοριδεκτομή γίνεται με τρεις τρόπους. Στον πρώτο υπάρχει μερική ή ολική
αφαίρεση της κλειτορίδας, στον δεύτερο αφαιρείται η κλειτορίδα και ράβονται τα
μικρά χείλη και στον τρίτο αφαιρείται η κλειτορίδα, ράβονται τα μικρά και τα
μεγάλα χείλη ενώ αφήνεται ένα κενό σε κεφάλι καρφίτσας για τις καθημερινές
ανάγκες.
Οι γυναίκες που έχουν υποστεί τον ακρωτηριασμό
υποφέρουν από πόνους αλλά δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς καθώς κανένας άνδρας δεν
τις δέχεται. Όσες δεν έχουν κάνει θεωρούνται «βρώμικες» γυναίκες με πάθη. Όσες
επιβιώνουν παντρεύονται και την πρώτη νύχτα του γάμου, ο άνδρας τους αφαιρεί τα
ράμματα με ένα ξυράφι. Στη συνέχεια έρχεται η σεξουαλική πράξη και οι πόνοι
είναι και πάλι φριχτοί. Όπως φριχτοί είναι και κατά την διάρκεια του τοκετού με
πολλές γυναίκες να αφήνουν την τελευταία τους πνοή.
Η κλειτοριδεκτομή έχει
αναγνωριστεί διεθνώς ως πρακτική που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των
γυναικών και των κοριτσιών, το δικαίωμα ενός ατόμου στην υγεία, στην ασφάλεια,
στην σωματική ακεραιότητα, και το δικαίωμα στη ζωή όταν αυτή η διαδικασία έχει
ως αποτέλεσμα τον θάνατο.
Γιατί υπάρχει η πρακτική της
κλειτοριδεκτομής;
Τα αίτια ύπαρξης της
κλειτοριδεκτομής περιλαμβάνουν ένα μείγμα πολιτιστικών, θρησκευτικών και
κοινωνικών παραγόντων στο πλαίσιο των οικογενειών και των κοινοτήτων. Η
κλειτορεδεκτομή θεωρείται πως είναι απαραίτητη για την σωστή ανατροφή ενός
κοριτσιού και ένας τρόπος που την προετοιμάζει για την ενηλικίωση και τον γάμο
της.
Σε πολλές κοινότητες,
θεωρείται ότι μέσω της κλειτοριδεκτομής οι γυναίκες έχουν σωστή σεξουαλική
συμπεριφορά επειδή έχουν μειωμένη επιθυμία για ερωτικές συναναστροφές επειδή
απλά δεν νιώθουν τίποτα. Έτσι παραμένουν πιστές στον σύζυγο τους και μεγαλώνουν
τα παιδιά τους.
Σε άλλες κοινότητες αυτή η
πρακτική συνδέεται με πολιτιστικά ιδεώδη της θηλυκότητας και της
μετριοφροσύνης, οι οποίες περιλαμβάνουν την ιδέα ότι τα κορίτσια πρέπει να
είναι «καθαρά» και «όμορφα». Και αυτό γίνεται με την αφαίρεση τμημάτων του
σώματος.
Παρόλο που η κλειτοριδεκτομή δεν επιβάλλεται από
καμία θρησκεία, οι κοινότητες που την επιβάλλουν δημιουργούν θεωρίες γύρω από
τις θρησκείες. Μάλιστα, πολλές κοινότητες θεωρούν ότι οι γυναίκες που δεν έχουν
ακρωτηριαστεί είναι καταραμένες ενώ υπάρχουν και κοινότητες που θεωρούν την
πρακτική σαν μία κοινωνική σύμβαση που προέρχεται από το παρελθόν και νιώθουν
καθήκον τους να συνεχίσουν την παράδοση.
«Κλειτοριδεκτομή κάνουν μόνο οι
αγράμματες και όσες ζουν στα χωριά»
Η Χ. γεννήθηκε και
μεγάλωσε την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Σπούδασε οικονομικά και στη συνέχεια
ήρθε στην Ελλάδα. Κατά την διάρκεια της παραμονής της στην χώρα καταγωγής της,
είπε πως οι περισσότερες γυναίκες που ζούσαν στην γειτονιά της είχαν κάνει
κλειτοριδεκτομή.
«Εμείς που ζούσαμε στις
μεγάλες πόλεις και είχαμε γεννηθεί εκεί δεν κάναμε, ούτε και κάνουμε
κλειτοριδεκτομή. Όσες κοπέλες έρχονταν από τα χωριά και έμεναν στην Αλεξάνδρεια
και στο Κάιρο ήταν ακρωτηριασμένες. Αυτές ήταν όλες αγράμματες και στα χωριά
τους μάθαιναν ότι πρέπει να είναι “καθαρές” και γι αυτό έλεγαν πως είναι
καλύτερες από εμάς» λέει η Χ. και συνεχίζει:
«Μας μιλούσαν γι αυτό που
έχουν κάνει. Θεωρούσαν πως είναι το σωστό. Λέγανε για εμάς πως δεν ήμασταν
“καθαρές” και ενδιαφερόμασταν συνεχώς για τους άνδρες. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν
ίσχυε. Ουσιαστικά, κάνουν κλειτοριδεκτομή επειδή πιστεύουν πως οι γυναίκες
πρέπει να είναι υποδεέστερες από τους άνδρες, να ακολουθούν πάντα από πίσω. Εγώ
δεν το πιστεύω αυτό και ούτε οι γονείς μου το πίστευαν».
«Πάντως ήταν πολύ ψυχρές
γυναίκες. Δεν έκαναν τίποτα με τους άνδρες τους και πολλά ζευγάρια χώριζαν στο
τέλος. Οι άνδρες δεν άντεχαν τις γυναίκες τους, οι ίδιοι που ήθελαν μία γυναίκα
με κλειτοριδεκτομή».
Σήμερα, στην Αίγυπτο η
κλειτοριδεκτομή απαγορεύεται δια νόμου. Κάποτε γινόταν μέχρι και στα νοσοκομεία
αλλά από το 2007 με νόμο του Μουμπάρακ απαγορεύτηκε ρητά. Αυτό δεν εμποδίζει
όλους όσους υποστηρίζουν την αιμοβόρα πρακτική και μέχρι και σήμερα γίνονται
συνεχώς κλειτοριδεκτομές στην επαρχία. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι πάνω από το
90% των γυναικών της Αιγύπτου έχει υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων.
Η ιστορική καταγωγή της
κλειτοριδεκτομής
Η καταγωγή της
κλειτοριδεκτομής χάνεται κάπου ανάμεσα στην σημιτική και αιγυπτιακή παράδοση.
Τον 5ο αιώνα π.Χ, ο Ηρόδοτος αναφέρει πως οι Χετταίοι, οι Αιθίοπες και οι
Φοίνικες πραγματοποιούσαν κλειτοριδεκτομή στα κορίτσια.
Η πρακτική της
κλειτοριδεκτομής έχει παρατηρηθεί από ιστορικούς-ανθρωπολόγους σε περιοχές της
Αφρικής, φυλές του Αμαζονίου, Φιλιππίνες, στους Ίνκας του Μεξικού και στους
Αραβογίνες της Αυστραλίας.
Ο Έλληνας γεωγράφος
Αγαθαρχίδης περιγράφει τους Τρωγλοδύτες μία φυλή στην Ερυθρά θάλασσα: «Έχουν
έθιμο να κόβουν μέρη των γεννητικών τους οργάνων, όπως έκαναν οι Αιγύπτιοι. Γι'
αυτό οι Έλληνες τους ονομάζουν κολοβούς».
Η κλειτοριδεκτομή είναι παράνομη αλλά…
Από το 2013 ο
ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων των γυναικών είναι παράνομος σε 26 αφρικανικές
χώρες. Όμως ο συγκεκριμένος νόμος δεν λειτουργεί και πολύ καλά… Αυτός το
επιβεβαιώνει και η περίπτωση της γυναίκας από την Κένυα που ζει στην Ελλάδα και
ζήτησε να μην επιστρέψει στην χώρα της επειδή θα υποφέρει.
Έθιμο, παράδοση ή
«καθαρότητα του σώματος», η κλειτοριδεκτομή είναι μια απάνθρωπη πράξη που
χιλιάδες γυναίκες αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν καθημερινά προκειμένου να
ικανοποιήσουν τους δικούς τους και να είναι μέλη μίας κοινωνίας που έχει
απαρχαιωμένες πεποιθήσεις και θεσμούς.
Μια καταδίκη, ένας
προμελετημένος φόνος, ένας αιώνιος πόνος για τις γυναίκες που καταφέρνουν να
επιζήσουν. Ο πόνος τους είναι σωματικός και ψυχολογικός, αναγκάζονται να μην
κλάψουν για την κατάσταση τους επειδή πρέπει να την δεχτούν καθώς η
κλειτοριδεκτομή είναι για την κοινωνία τους ένα σημάδι μίας σεβαστούς και
υγιούς γυναίκας με ηθική.
Μιας γυναίκας που
γεννιέται καταδικασμένη και πρέπει να είναι έτοιμη να πεθάνει ή να υποφέρει μία
ζωή. Γιατί το ξυράφι δεν ακρωτηριάζει μόνο τα γεννητικά όργανα, αλλά και το
«είναι» όλων αυτών των γυναικών… (koolnews)
