Όχι δε θα μιλήσουμε περί παραδοσιακού γάμου μέσα
στο καταχείμωνο. Θα μιλήσουμε για τις απόκριες. Που κολλάει βέβαια ο γάμος;
Στην Θήβα, φυσικά.
Πρόκειται
για ένα έθιμο των Bλαχοποιμένων που κατέβηκαν από την Πίνδο. Στην πορεία
προστέθηκαν διάφορα στοιχεία από Διονυσιακές γιορτές που γίνονταν στην αρχή της
άνοιξης...
Το
έθιμο αυτό ξεκινάει την Τσικνοπέμπτη, όπου «πιάνονται τα προζύμια» και γίνονται
με τα νταούλια και τις πίπιζες, τα πρώτα γερά μεθύσια, για τις «χαρές» που θα
έρθουνε. Όλη η πόλη ξεφαντώνει με τις παρέες των «Βλάχων», καταναλώνοντας πολύ
κρασί και μεζεδάκια στα διάφορα κέντρα, τα γνωστά στέκια των «καπεταναίων».
Την Κυριακή της Τυρινής το μεσημέρι, οι
«Καπεταναίοι» με τον «Πανούση» (υπηρέτη), το Φλάμπουρο και τα τοπικά όργανα
(πίπιζα και νταούλι), φέρνουν βόλτα τα βλάχικα κονάκια και συναθροίζουν τα
παλικάρια του «μπουλουκιού». Συγκεντρώνονται στον κεντρικό δρόμο και στην
πλατεία. Κατά τις 5 το απόγευμα, γίνονται το «Προξενιό» και τα «Αρραβωνιάσματα»
με τραγούδια και χορό μέχρι τα χαράματα της άλλης μέρας.
Την Καθαρή Δευτέρα το πρωί, σκούζει ο «σκάρος»,
(εγερτήριο, εωθινό) και αργότερα η παρέα της νύφης, συγκεντρώνεται στην πλατεία
έξω από την εκκλησία του Αϊ Γιάννη του Καλοκτένη. Εκεί ανάβουν φωτιά κάθονται
όλοι γύρω και τραγουδούν, χορεύουν και η νύφη ζυμώνει σε μια σκάφη τον
«προπύρα» (πίτα του γάμου).
Την ίδια ώρα σε άλλο σημείο της πόλης, η παρέα του
γαμπρού, έχει ανάψει κι αυτή φωτιά και χορεύει μέχρι να σβήσει.
Κατά της 12 το μεσημέρι, τα «μπουλούκια»
συγκεντρώνονται στο ξωκλήσι της «Αγιατριάδας» για φαγητό και για τις τελευταίες
ετοιμασίες της γαμήλιας «πομπής» και της τελετής του «γάμου».
Αφού φάνε κι αφού πιουν αυτοί και όλοι οι
παρευρισκόμενοι τα νηστίσιμα φαγητά, κατά της 2 ξεκινάει η γαμήλια «πομπή» για
το δρόμο του Επαμεινώνδα που είναι τα «κονάκια» των συμπεθέρων πάνω σε δύο
ράχες «καλύβες». Όταν φτάσουν, βάζουν τα προικιά της «νύφης» στη βόρεια καλύβα,
ενώ ξεκινούν οι βλάχικοι χοροί από κάθε «μπουλούκι» ξεχωριστά. Στη συνέχεια
γίνεται το «ξύρισμα» του γαμπρού και ο φημισμένος σκωπτικός διάλογος των δυο
συμπεθέρων για το «ελάττωμα» της νύφης.
Μετά το διάλογο και τη συμφωνία του «γάμου»
μεταφέρονται όλοι στον πεζόδρομο του Επαμεινώνδα. Οπού εκεί ολοκληρώνεται το
έθιμο με το χορό του «πεθαμένου», που συμβολίζει το τέλος του χειμώνα και τη
γέννηση της άνοιξης. Ο χορός και το ξεφάντωμα κρατάει μέχρι τις πρωινές ώρες
της Τρίτης.
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
