Επτά πόλεις τολμούν και διώχνουν τα Ι.Χ.

Η εποχή που το λόμπι των εταιρειών αυτοκινήτων δημιουργούσε την εντύπωση πως ο πρωταγωνιστής στις ταινίες έπρεπε οπωσδήποτε να έχει αυτοκίνητο και να τρέχει σαν τρελός και η «πρωταγωνίστρια» ήταν αρκετά «κουλ» μόνο αν...

οδηγούσε σαν άντρας, έχει πια περάσει.

Η εμμονή στο αυτοκίνητο οδήγησε τις σύγχρονες πόλεις σε αδιέξοδα που ούτε καν οι ίδιες αυτοκινητοβιομηχανίες είχαν φανταστεί. Και, τελικά, μια σπουδαία κατά τ’ άλλα εφεύρεση, ένας θαυμάσιος και πρακτικός τρόπος μετακίνησης και αναψυχής, έγινε ο δυνάστης της σύγχρονης κοινωνίας.

Ευτυχώς η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει σε μερικές από τις πιο σπουδαίες μεγαλουπόλεις του πλανήτη, οι οποίες έχουν κάτι κοινό: δημοτική αρχή με άποψη, τόλμη και αποφασιστικότητα. Εφτά πόλεις ανακοίνωσαν πρόσφατα πως θα κάνουν «ό,τι απαιτείται» προκειμένου να απεξαρτηθεί πλήρως το ιστορικό τους κέντρο από το αυτοκίνητο.

Ποδηλατόδρομοι η λύση

Ξεκινώντας από την Πόλη του Φωτός και διά στόματος της εμπνευσμένης δημάρχου της –όπως φαίνεται να είναι η κυρία Anne Hidalgo, η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει αυτή τη θέση– το Παρίσι ανάβει κόκκινο στο αυτοκίνητο. Διαπιστώνοντας πως περιορίζοντας την κίνηση των αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης (με τα μονά - ζυγά) η ρύπανση μειώθηκε αμέσως κατά 30%, η κυρία Hidalgo επιθυμεί, έως το 2020, να έχει διπλασιάσει τον αριθμό των ποδηλατοδρόμων στο Παρίσι, να απαγορεύσει τη χρήση των diesel (σας θυμίζει κάτι;) και να περιορίσει δραματικά τη χρήση των ιδιωτικών αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης. Πρακτικά να αποτρέψει τη χρήση των αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης. Στη Μαδρίτη, όπου ήδη έχει περιοριστεί σημαντικά η πρόσβαση των αυτοκινήτων στο κέντρο, το μέτρο των «car free» περιοχών επεκτείνεται με ένα πλάνο, σύμφωνα με το οποίο 24 από τους πλέον πολυσύχναστους δρόμους της πόλης επανασχεδιάζονται για πεζούς και ποδήλατα, αποτρέποντας και ουσιαστικά απαγορεύοντας τη χρήση του αυτοκινήτου.

Στην πρωτεύουσα της μόδας και του στυλ, το Μιλάνο, οι κάτοικοι της χώρας που γέννησε τις Ferrari και τις Lamborghini, αποδέχονται με κατανόηση πως το αυτοκίνητο δεν αποτελεί πια επιλογή για το κέντρο της πόλης.

Ο δήμος τούς επιβραβεύει μέσα από ένα σύστημα το οποίο αναγνωρίζει αν το αυτοκίνητό σου παραμένει σταθμευμένο και προσφέρει στον ιδιοκτήτη του ένα δωρεάν εισιτήριο για τη δημόσια συγκοινωνία.

Ο παράδεισος του ποδηλάτου από την άλλη, η Κοπεγχάγη, νιώθει συνεχώς ότι δεν κάνει αρκετά για το θέμα... Τρομάζοντας προφανώς και μόνο στη σκέψη πως μπορεί να επιστρέψουν εκεί όπου βρίσκονταν πριν από 40 χρόνια –στο κυκλοφοριακό χάος και στην απόλυτη εξάρτηση από το αυτοκίνητο– δήμος και πολίτες εργάζονται ασταμάτητα για να διευρύνουν το δίκτυο ποδηλατοδρόμων, που ήδη ξεπερνά τα περίπου 400 χιλιόμετρα, και να διευκολύνουν τη βιώσιμη κινητικότητα, σε μια πόλη με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες, χιονοπτώσεις για περίπου 4 μήνες τον χρόνο και ήλιο που στη διάρκεια των χειμερινών μηνών τον βλέπουν μόνο σε βιβλία. Παρά τις συνθήκες αυτές, όμως, κάνουν τα πάντα για να μην ξαναβρεθούν εκεί όπου εμείς είμαστε σήμερα και φοβόμαστε να φύγουμε.

Το Αμβούργο, το Ελσίνκι και η μακρινή Γκενγκντού, στην Κίνα, έχουν ανάλογα σχέδια: να περιορίσουν στο ελάχιστο τη χρήση του αυτοκινήτου στα κέντρα των πόλεων, δίνοντας τον χώρο σε εκείνους για τους οποίους προορίζεται, δηλαδή τους πολίτες.

Οι αποστάσεις είναι μικρές

Πρόκειται άραγε για έναν πόλεμο εναντίον του αυτοκινήτου;

Μόνο ένας αφελής θα μπορούσε να το δει έτσι. Πρόκειται για την ανάγκη των μεγαλουπόλεων να επιβιώσουν, καθώς τους στερείται το μεγαλύτερο αγαθό τους: ο ελεύθερος χώρος! Ο χώρος που δικαιωματικά ανήκει στους πολίτες για να περπατήσουν, να ανασάνουν, να αναπτύξουν την κοινωνικότητά τους, να χαρούν, να ερωτευτούν και να απολαύσουν το δικαίωμα απλά να υπάρξουν στις πόλεις τους.
Δικαίωμα που σήμερα αφαιρείται από τους γονείς με τα καροτσάκια, από τα παιδιά, από τα άτομα που κινούνται με αμαξίδια, τους τυφλούς, τους εφήβους, όλους εμάς.

Οι πόλεις ανήκουν στους πολίτες και όχι στις κάθε είδους μηχανές. Ο αέρας τους πρέπει να είναι καθαρός από καυσαέρια και ο θόρυβος ανήκει στους αυτοκινητοδρόμους και όχι στα στενά των ιστορικών κέντρων.

Ετσι κι αλλιώς, οι αποστάσεις στα κέντρα των πόλεων είναι μικρές –δοκιμάστε να περπατήσετε μια μέρα από το Κολωνάκι ώς τον Κεραμικό για παράδειγμα– και θα δείτε πώς γίνεται. Αναρωτηθείτε γιατί η οδός Ερμού είναι ο δρόμος με τη μεγαλύτερη κίνηση στην Αθήνα – παρά τις έντονες αντιδράσεις όταν ανακοινώθηκε η πεζοδρόμησή της, πριν από πολλά χρόνια. Σκεφτείτε πώς θα σας φαινόταν εάν η Διονυσίου Αρεοπαγίτου γινόταν ξανά δρόμος για αυτοκίνητα.

Ομως, όχι, δεν φταίει το ίδιο το αυτοκίνητο, ως μέσο, για την κατάντια των πόλεων. Φταίει η αλόγιστη χρήση του. Και μια που κανείς δεν μπορεί να βάλει φρένο ή περιορισμό στις συνειδήσεις, ας βάλει στις επιλογές. Και το να χρησιμοποιούμε αλόγιστα το αυτοκίνητο στο κέντρο της πόλης μας είναι μια επιλογή που πρέπει να πάψει να υπάρχει.

Ευτυχώς η Ευρώπη έχει αρχίσει να το αντιλαμβάνεται. Η Ελλάδα ακόμη το σκέφτεται.

Ο Σπύρος Παπαγεωργίου είναι εκδότης του ποδηλατικού περιοδικού ΜΒΙΚΕ… (kathimerini)