Κλέφτες, πόρνες, ρεμπέτηδες, μπορντέλα,
μηδενιστές, αναρχικοί, χασισοπότες, αντι-πατριώτες, μαχαιροβγάλτες, απάτριδες,
αταίριαστοι, κουραδοκόφτες, μυστακιοφόροι, ποιητές και απόκληροι, χοντρές
κουφάλες, χαμούρες και συφιλιάρηδες...
Λες και η αυθεντική αυτή φυσιογνωμία, αυτός ο
προβοκάτορας λαογράφος, ποιητής, λογοτέχνης, άπατρις μουσάτος αποφάσισε να
περισυλλέξει και να καταγράψει όλες τις ανόσιες γωνιές της κοινωνίας μας, τις
μπάσταρδες καταβολές της...
Όχι για λόγους γραφικότητας, ούτε για να
καταλογογραφήσει μία ορισμένη «παθογένεια» με το ψυχρό κλινικό βλέμμα ενός
ανατόμου, αλλά για να δείξει με το ανεπανάληπτο ύφος του ότι η ζωή φύεται και
αναπτύσσεται, ευδοκιμεί και απλώνεται υπόγεια, στις βρώμικες άμορφες χαοτικές
σκουληκιασμένες ρίζες και όχι στα υπέργεια όμορφα άνθη. Άλλωστε, το άνθος δεν
είναι παρά μία πρόσκαιρη απόφυση των ριζών...
«Πάντοτε μιλάω από μνήμης/ και τίποτα δεν καταφέρνω
να αποδείξω. / Ωστόσο, νιώθω πως οι αναγνώστες μου / εξαγριώνονται από τις
κακές λέξεις. / Γι' αυτό, εφεξής, / θα χρησιμοποιώ υποκοριστικά: / μουνάκι,
κωλοτρυπιδούλα, ψωλίτσα κτλ. / Οι μινιατούρες, ανέκαθεν / ήσαν προτιμητέες και
αποδεκτές», είχε πει λίγο πριν το θάνατό του. Και το εννοούσε...
Ο Ηλίας Πετρόπουλος γεννήθηκε το 1928 στην Αθήνα
και φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Ξεκίνησε να
δημοσιογραφεί στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στην εφημερίδα Μεσημβρινή.
Πρωτοεμφανίστηκε ως κριτικός τέχνης στα περιοδικά Διαγώνιος και Ζυγός. Το
πλούσιο συγγραφικό έργο του Ηλία Πετρόπουλου από μόνο του αποτελεί μάρτυρα της
πολυπραγμοσύνης του. Έχει δημοσιεύσει πάνω από σαράντα βιβλία με θέματα που
αφορούν τα ρεμπέτικα τραγούδια, τον "υπόκοσμο", τη λαϊκή παράδοση,
την παραδοσιακή τέχνη, την ιστορία της Θεσσαλονίκης, την επίδραση των τούρκικων
παραδόσεων στις ελληνικές. Η μελέτη του για τα Ρεμπέτικα Τραγούδια
πρωτοδημοσιεύτηκε το 1968 χωρίς την άδεια της ελληνικής λογοκρισίας, γεγονός για
το οποίο καταδικάστηκε σε πεντάμηνη φυλάκιση. Η εκτενής εισαγωγή, οι πλούσιες
υποσημειώσεις και το ανεκτίμητο φωτογραφικό υλικό αποτελούν αστείρευτη πηγή
πληροφοριών για τον "υπόκοσμο" της ελληνικής κοινωνίας. Την πρώτη
καταδίκη ακολούθησαν άλλες δύο, η μία το 1972 για τη δημοσίευση του ποιήματος
Σώμα, ενώ η τελευταία το 1980 αφορούσε την έκδοση του βιβλίου Εγχειρίδιον του
Καλού Κλέφτη.
Λιγότερη ίσως γνωστή αλλά εξίσου σημαντική είναι η
συμβολή του στη διάσωση της παραδοσιακής τέχνης και της λαϊκής παράδοσης. Τα
βιβλία του για τις παλιές σιδερένιες πόρτες και παράθυρα (Ελληνικές Σιδεριές
και Ξυλόπορτες, Σιδερόπορτες στην Ελλάδα), τα ελληνικά ταφικά έθιμα (The Graves
of Greece) αποτελούν μοναδικές μαρτυρίες μιας τέχνης που χάνεται και μιας
παράδοσης που ξεχνιέται. Στα φωτογραφικά άλμπουμ (Cages aux oiseaux en Gréce,
Le kiosque grec, La voiture grecque) ο συγγραφέας καταγράφει με μοναδική
οξυδέρκεια τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και στέκεται σε θέματα που
περνούν απαρατήρητα στους περισσότερους από εμάς. Ο Ηλίας Πετρόπουλος όμως
ενδιαφερόταν και για τις ιστορικές μνήμες, αυτό άλλωστε αποδεικνύουν τα βιβλία
του για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης (Les Juifs de Salonique, Ιn Μemoriam και
Old Salonica).
Τέλος, ο Ηλίας Πετρόπουλος έχει γράψει μια σειρά
από τεχνοκριτικές μελέτες για Έλληνες ζωγράφους, όπως ο Γιώργος Παραλής, ο
Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, ο Κώστας Τσόκλης κ.ά. Θα ήταν σοβαρή παράλειψη να μην
αναφερθούμε και στις λογοτεχνικές μελέτες του Ηλία Πετρόπουλου. Το πρώτο βιβλίο
για τον Οδυσσέα Ελύτη γράφτηκε το 1966 από τον Ηλία Πετρόπουλο (Ελύτης,
Μόραλης, Τσαρούχης).
Πέθανε στο Παρίσι το 2003... (iefimerida)
