Τα κόμικς, γεννήθηκαν το 1895 στην Αμερική, είναι μια μορφή αφήγησης μέσω εικόνων που παρατάσσονται με χρονική σειρά και συνοδεύονται από κείμενο, δηλαδή είναι σαν μια σειρά από εικόνες σε οριζόντια διάταξη , που στόχο είχε το αστείο.
Κάνοντας ένα ταξίδι στο παρελθόν, την τέχνη της αφήγησης με εικόνες τη συναντάμε στα ιερογλυφικά σύμβολα των Αιγυπτίων ή στα ανάγλυφα της στήλης του Τραϊανού στη Ρώμη. Ακόμα, στην έκδοση του Αισώπου του 1607 υπάρχει σε κάθε σελίδα του βιβλίου μια εικόνα και από κάτω η λεζάντα του μύθου. Το διάστημα από το 1935 ως το 1950 υπήρξε η περίοδος ακμής των κόμικς, ενώ τότε άρχισε η χρυσή εποχή των ευρωπαϊκών κόμικς που κράτησε ως το 1970.
Ντόναλντ, Σκρουτζ, Μίκυ, Λούκι Λούκ, Τεν Τεν, Ποπάυ, Πλούτο… Ήρωες που μας θυμίζουν σίγουρα στιγμές ξενοιασιάς, ανεμελιάς, στιγμές των παιδικών μας χρόνων. Οι ήρωες μας «γέρασαν» και ήρθαν νέοι να τους αντικαταστήσουν. Ο Μπάτμαν, ο Σούπερμαν, ο Φλας Γκόρντον…
Ήρωες που δεν θυμίζουν τους ήρωες των δικών μας κόμικς. Πόσο επιβλαβή μπορεί να είναι τα νέα κόμικς στον ψυχικό, σωματικό και πνευματικό κόσμο του παιδιού; Τι επιρροές δέχονται και που μπορούν να τα οδηγήσουν;
Τα κόμικς, ως γνωστόν, δίνουν στιγμές ευχαρίστησης, ψυχαγωγίας και γέλιου, περνώντας μηνύματα ενάντια σε καθετί που κατατροπώνει κάθε άσχημο συναίσθημα, το οποίο μπαίνει πολλές φορές στην ψυχή των παιδιών.
Έτσι σήμερα μπορούμε να διακρίνουμε δυο κατηγορίες κόμικς. Τα κλασσικά του Disney, τον Ποπάυ… και τα «αντικόμικς», τον Μπάτμαν, τον Σούπερμαν, Γκορμίτι…
Τα δεύτερα, είναι αυτά που επηρεάζουν το παιδί αρνητικά και εισβάλουν στην ψυχή, στο σώμα και στο πνεύμα του, δημιουργώντας του εκνευρισμό, επιθετικότητα, υπερκινητικότητα και ακραίες αντιδράσεις συμπεριφοράς.
Οι σύγχρονη τεχνολογία, που είναι ο κύριος άξονας της θεματολογίας τους, βάζει σ’ ένα καλούπι την ανθρώπινη σκέψη, κάνοντας, την ίδια μηχανή, ένα κατευθυνόμενο ρομπότ.
Έτσι παρατηρείται μείωση του αυθορμητισμού, ανεξέλεγκτη βία, μείωση στη χρήση της Ελληνικής γλώσσας και αντικατάσταση με κραυγές, χειρονομίες και λέξεις χωρίς νόημα και συναίσθημα. Μια γενικότερη σήψη της ψυχής, του σώματος και του πνεύματος των παιδιών μας.
Μιλώντας για τα «αντικόμιξ» που παρουσιάζουν υπερανθρώπους που πάντα νικούν τους σωματικά αδύνατους και τους κακούς ανθρώπους, δημιουργούν πολλές φορές αυταπάτες στα παιδιά σχετικά με τις δυνατότητες που έχει ο άνθρωπος καθώς ο ήρωας νικά χωρίς να παθαίνει τίποτα. Επίσης συχνά τα παιδιά, προσπαθούν να μιμηθούν τους ήρωες , πιστεύοντας ότι και αυτά μπορούν να αποκτήσουν υπερφυσικές ικανότητες αρκεί να το θέλουν, με αποτέλεσμα να τραυματίζονται.
Οδηγούν τα παιδιά σε παθητική κατάσταση, αφού έμμεσα τους λένε ότι στον κόσμο αυτό επικρατούν μόνο οι πολύ δυνατοί .
Χαρακτηρίστηκα ο Ουμπέρτο Έκο σημειώνει «τα κόμικς είναι ένα βιομηχανικό προϊόν που εκπέμπεται από ψηλά και λειτουργεί σύμφωνα με τους μηχανισμούς του κρυφού πειθαναγκασμού . Έτσι, στις περισσότερες περιπτώσεις τα κόμικς αντανακλούν την άδηλη παιδαγωγική ενός συστήματος και λειτουργούν ενισχύοντας τους ισχύοντες μύθους και αξίες» .
Θα μπορούσαμε άραγε να αντισταθούμε σ’ αυτή τη διάβρωση των παιδιών μας; Τι μπορούμε να κάνουμε για να τα βοηθήσουμε, ώστε να μην υποκύψουν και χαθούν σ’ αυτόν τον κόσμο που κάποιοι θέλουν να τα οδηγήσουν;
Μιλήστε μαζί τους, εξηγήστε τους με παραδείγματα ότι αυτό που διαβάζουν ή παρακολουθούν στην τηλεόραση δεν τους προσφέρει κάτι. Παράλληλα προτείνεται και προβάλλεται τα κλασσικά κόμικς, τα παραμύθια, τον Καραγκιόζη αυτά που μεγάλωσαν γενιές και γενιές, χαρίζοντας γέλιο, χαρά, αυθορμητισμό, διασκέδαση και ψυχαγωγία.
Αυτά θα ικανοποιήσουν την παιδικής τους περιέργεια, θα οξύνουν την ευφυΐα και τη φαντασία των παιδιών, θα αυξήσουν την προσοχή και την παρατηρητικότητά τους, θα καλλιεργήσουν τη μνήμη, την κρίση, την ευαισθησία και την καλαισθησία τους, θα διευρύνουν τον πνευματικό τους ορίζοντα, θα τους δώσουν διέξοδο στα όνειρα των παιδιών…
Ζήστε και σεις μαζί τους, στον φανταστικό αυτό κόσμο, που μας μεταφέρουν τα «καλά» κόμικς.
Ξανανιώστε και ταξιδέψτε μαζί τους με τις περιπέτειες των κλασσικών.
Καλλιόπη Γραμμένου
Παιδαγωγός-Δημοσιογράφος